آزمایش PSA و تفسیر آن

آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA پروتئینی است که توسط غده پروستات ( غده کوچکی در زیر مثانه مردان) تولید می شود. PSA بیشتر در مایع منی یافت می شود و مقادیر بسیار کمی در جریان خون آزاد می شود.
آزمایش PSA یک آزمایش خون است که عمدتاً برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می شود. وجود مقدار کمی PSA در خون طبیعی است و با افزایش سن و بزرگتر شدن پروستات مقدار کمی افزایش می یابد. افزایش سطح PSA ممکن است نشان دهنده مشکل پروستات (نه لزوماً سرطان)  باشد.

آزمایش PSA چیست؟

سرطان پروستات شایع است و یکی از علل شایع مرگ ناشی از سرطان است. تشخیص زودهنگام در دریافت درمان مناسب و به موقع مهم می باشد.
این آزمایش میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون اندازه گیری می کند.
آزمایش PSA می تواند سطوح بالای PSA را که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان پروستات باشد، تشخیص دهد اما بسیاری از شرایط دیگر نیز می توانند بر سطح PSA تأثیر بگذارند، از جمله :
 عفونت ادراری،  ورزش شدید، انزال، بیوپسی پروستات و ...

همچنین در برخی موارد (نادر)، سرطان ممکن است حتی زمانی که سطح PSA کمتر است نیز وجود داشته باشد. آزمایش PSA در ابتدا توسط FDA در سال 1986 برای نظارت بر پیشرفت سرطان پروستات در مردانی که قبلاً بیماری آن ها تشخیص داده شده بود، تأیید شد. در سال 1994، FDA آزمایش PSA را به منظور کمک به تشخیص سرطان پروستات در مردان 50 سال و بالاتر به همراه آزمایش DRE تایید کرد.
تست PSA تنها یک ابزار مورد استفاده برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات است. یکی دیگر از تست های غربالگری رایج که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA انجام می شود، معاینه دیجیتال رکتوم است. آزمایش PSA و دیجیتال رکتوم اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات در اختیار پزشک قرار نمی دهند. نتایج غیرطبیعی در این آزمایش‌ها ممکن است باعث شود پزشک بیوپسی پروستات را توصیه کند. در طول بیوپسی پروستات، نمونه هایی از بافت پروستات برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می شود. تشخیص سرطان بر اساس نتایج بیوپسی است.

همچنین یکی از آزمایش های مرتبط با  PSA آزمایش Free PSA  می باشد.
 از رایج‌ترین آزمایش هایی است که جهت تشخیص سرطان پروستات تجویز می‌شود. در این تست منظور از free PSA همان آنتی ژن آزاد پروستات است.

تفسیر آزمایش PSA

تفسیر علت بالا بودن PSA می تواند پیچیده باشد.

سطح PSA در خون اغلب در افراد مبتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد.
علاوه بر سرطان پروستات، برخی از بیماری های خوش خیم،  به ویژه پروستاتیت (التهاب پروستات)و بزرگی پروستات می توانند باعث افزایش سطح PSA فرد شود.
همچنین، برخی از داروهااز جمله فیناستراید و دوتاستراید که برای درمان BPH استفاده می شوند، سطح PSA را کاهش می دهند.

 

چه کسانی باید آزمایش PSA انجام دهند؟

مردان بالای 50 سال
مردان سیاه پوست و مردانی که سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارند احتمال بالاتری برای ابتلا دارند.
کسانی که علائم بیماری پروستات را دارند، مانند: تکرر ادرار یا ادرار دردناک
 خون در ادرار یا منی، درد لگن یا کمر

همچنین برای کسانی که قبلاً در آن ها ابتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شده است، آزمایش PSA ممکن است برای بررسی اثربخشی درمان و عود سرطان انجام شود.

علت انجام آزمیش PSA

آزمایش PSA برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می شود. غربالگری سرطان به معنای جستجوی نشانه های سرطان قبل از ایجاد علائم است. اما آزمایش های غربالگری برای تشخیص سرطان کافی نیست. اگر آزمایش غربالگری نشانه‌های سرطان را پیدا کرد، به آزمایش‌های دیگری برای تشخیص سرطان نیاز است.
اکثر انواع سرطان پروستات بسیار کند رشد می کنند و ممکن است هرگز مشکلی برای سلامتی ایجاد نکنند. هدف از غربالگری سرطان پروستات کمک به تشخیص و درمان سرطان هایی است که احتمال بیشتری برای پیشرفت دارند.
اما استفاده از تست PSA برای غربالگری سرطان پروستات چالش‌هایی دارد:
آزمایش PSA نمی تواند تفاوت بین سطوح غیر طبیعی PSA از سرطان پروستات و شرایط غیرسرطانی را تشخیص دهد.اگر سطح PSA بالا باشد، بیوپسی پروستات تنها راه برای تشخیص سرطان است و بیوپسی پروستات مضرات احتمالی دارد.

همچنین آزمایش PSA ممکن است به یافتن و درمان سرطان پروستاتی منجر شود که بر سلامتی شخص تأثیر نمی گذارد.
اگر سرطان پروستات تشخیص داده شد:
تشخیص تفاوت بین سرطان‌های با رشد آهسته و سرطان‌هایی که احتمالاً سریع‌تر رشد می‌کنند و در بدن شما پخش می‌شوند، دشوار است.

شما می توانید درمان سرطان پروستات را داشته باشید که هرگز واقعاً به آن نیاز نداشتید. و درمان سرطان ممکن است باعث آسیب های جدی شود، مانند:

اختلال در نعوظ

بی اختیاری ادرار

مشکلات کنترل روده

نشانه های سرطان پروستات

سرطان پروستات معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند تا زمانی که سرطان به اندازه‌ای بزرگ شود که به لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی (مجرای ادرار) می‌برد فشار بیاورد.
علائم سرطان پروستات می تواند شامل موارد زیر باشد:
تکرر ادرار ، اغلب در طول شب
مشکلات نگه داشتن و شروع ادرار
ناتوانی در ادرار کردن یا طولانی شدن زمان ادرار کردن
احساس عدم تخلیه کامل مثانه
خون در ادرار یا در مایع منی

این علائم همیشه به معنای ابتلا به سرطان پروستات نیست. پروستات بسیاری از مردان با افزایش سن به دلیل یک بیماری غیر سرطانی به نام بزرگ شدن خوش خیم پروستات بزرگتر می شود.
علائمی که در سرطان ممکن است ظاهر شوند عبارتند از: درد استخوان و کمر، از دست دادن اشتها، درد در بیضه ها و کاهش وزن ناخواسته.

مزایا و معایب آزمایش PSA

مزایا

ممکن است به شما اطمینان دهد که نتیجه آزمایش طبیعی است
می تواند علائم اولیه سرطان را پیدا کند، به این معنی که می توانید زودتر درمان شوید

معایب

ممکن است سرطان را تشخیص ندهد واطمینان کاذب ایجاد کند.
ممکن است منجر به نگرانی های غیر ضروری و آزمایش های پزشکی شود .
 نمی تواند تفاوت بین سرطان های با رشد آهسته و بدخیم را تشخیص دهد

آمادگی های لازم برای آزمایش PSA

عدم داشتن انزال در 48 ساعت گذشته
عدم انجام ورزش های سنگین در 48 ساعت گذشته
نداشتن عفونت ادراری
عدم انجام بیوپسی پروستات در 6 هفته گذشته

بیوپسی PSA

اگر سطح PSA افزایش یافته باشد، ممکن است به آزمایشات دیگری مانند بیوپسی نیاز داشته باشید.
در این روش نمونه های کوچک از پروستات گرفته می شود و روی آن ها آزمایشاتی برای بررسی سرطان انجام می شود.
بیوپسی ممکن است سرطان پروستات را تشخیص ندهد و گاهی اوقات عوارضی ایجاد کند. شایع ترین عوارض آن خونریزی و عفونت است.

اگر سرطان پروستات تشخیص داده شد

در این صورت، متخصص گزینه های مختلف درمان های احتمالی را با بیمار در میان می گذارد. شامل:
مراقبت و نظارت
آزمایشات منظم
پروستاتکتومی رادیکال
رادیوتراپی

آزمایش PSA در بخش هورمون شناسی آزمایشگاه انجام می شود. برای دیدن تجهیزات مربوط به این بخش می توانید وارد لینک زیر شوید:

https://www.mabnamed.com/products?categories%5B0%5D=36&page=2&page=1