عفونت سیتومگالوویروس (CMV)

عفونت سیتومگالوویروس (CMV) یک عفونت ویروسی است که به ندرت باعث بیماری آشکار می شود. ویروسی که باعث ایجاد عفونت CMV می شود از خانواده هرپس ویروس ها است و مانند سایر ویروس های تبخال ممکن است برای مدتی غیر فعال باشد و دوباره پس از گذشت زمان فعال شود. 
در واقع سیتومگالوویروس یک ویروس شایع تبخال است که 50 درصد افراد را تا سن 40 سالگی تحت تاثیر قرار می دهد.
سیتومگالوویروس اکتسابی می تواند از طریق مایعات بدن مانند بزاق، مایع منی، خون، ادرار، مایعات واژن و شیر مادر بین افراد منتشر شود.
یکی دیگر از راه های ورود ویروس به بدن لمس سطح آلوده به ویروس و سپس بردن دست آلوده به بینی و دهان است که به این ترتیب ویروس وارد بدن فرد می شود.
بیشتر انسان‌ها در دوران کودکی، در مهدکودک‌ها و سایر مکان‌هایی که کودکان در تماس نزدیک با یکدیگر هستند به این ویروس مبتلا می‌شوند. با این حال، در این سن، سیستم ایمنی کودک به طور معمول می تواند با عفونت مقابله کند. اما گاهی فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد و این عامل می تواند به دلیل ابتلای فرد به HIV، پیوند اعضا، شیمی درمانی یا مصرف استروئیدهای خوراکی باشد، در این صورت بیماری سیتومگالوویروس ممکن است بیش از 3 ماه ادامه داشته باشد.
CMV سیتومگالوویروس مادرزادی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن برای اولین بار، چه در دوران بارداری و چه اندکی قبل از باردار شدن، به CMV مبتلا شود. گاهی اوقات، سیتومگالوویروس CMV خفته ممکن است در دوران بارداری عود کند، به خصوص اگر فرد سیستم ایمنی  ضعیفی داشته باشد. این ویروس می تواند از طریق خون مشترک (بند ناف) از یک مادر باردار آلوده به فرزندش منتقل شود.

سیتومگالوویروس چیست؟

سیتومگالوویروس یک ویروس شایع تبخال است. در اکثر مواقع بسیاری از مردم نمی دانند که به آن مبتلا هستند زیرا در بسیاری از موارد ممکن است این ویروس علائمی نداشته باشد. اما این ویروس که در بدن نهفته باقی می ماند، می تواند در دوران بارداری و برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، عوارض ایجاد کند. ویروس از طریق مایعات بدن پخش می شود و فرد باردار می تواند آن را به جنین خود منتقل کند.
سیتومگالوویروس که با نام‌های HCMV، CMV یا هرپس ویروس انسانی 5 (HHV-5) نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین ویروسی است که به جنین در حال رشد منتقل می‌شود.

انواع سیتومگالوویروس:

پزشکان سه شکل بالینی CMV را تشخیص داده اند. اینها عبارتند از: 
1.    بیماری CMV در نوزاد تازه متولد شده، که شدت آن از بدون علامت تا یک بیماری شدید که بر کبد، طحال و سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد، با ناتوانی‌های رشدی احتمالی متغیر است. 
2.    عفونت حاد CMV اکتسابی، که شبیه مونونوکلئوز عفونی است و با تب، احساس بی‌حالی، درد اسکلتی-عضلانی مشخص می‌شود.
3.    CMV در افراد دچار نقص ایمنی (به عنوان مثال، افرادی که پیوند عضو داشته اند یا مبتلا به HIV هستند) با افزایش خطر ابتلا به عفونت های دشوار چشم (رتینیت CMV)، CMV دستگاه گوارش و آنسفالیت همراه است.

جمعیت های تحت تاثیر سیتومگالوویروس کدامند؟

 در سال های اخیر عفونت سیتومگالوویروس در ایالات متحده افزایش یافته است، تحقیقات نشان می دهد که این افزایش ابتلاء حتمالاً به دلیل افزایش استفاده از مهدکودک‌ها است. مطالعات اخیر در مورد درصد کودکان مبتلا به ویروس CMV در مهدکودک ها در مقایسه با درصد کودکان مبتلا به CMV که در خانه نگهداری می شوند نشان می دهد که حدود 60٪ از کودکان در مهدکودک ها CMV دارند در حالی که تنها 20٪ از کودکان که در خانه از آن ها مراقبت می شود به این ویروس مبتلاء شده اند.

اگر زنی در دوران بارداری آلوده شود، عفونت های جنینی به نام بیماری انکلوزیون سیتومگال (CID) ممکن است رخ دهد. طبق آکادمی اطفال آمریکا، هشتاد و هفت درصد از کودکان مبتلا به CID دچار عوارض می شوند. سی و یک درصد کم شنوایی حسی عصبی جدی دارند و شصت و دو درصد درجاتی از عقب ماندگی ذهنی دارند.
 

درمان سیتومگالوویروس:

عفونت های سیتومگالوویروس CMV را می توان با درمان دارویی کنترل کرد، اما هنوز قابل درمان نیست. دو دارویی که از بدتر شدن عفونت جلوگیری می کنند گانسیکلوویر و فوسکارت هستند. این داروها به صورت داخل وریدی تزریق می شوند و درمان باید برای مدت طولانی ادامه یابد.  
عفونت‌های سیتومگالوویروس CMV که در طول پیوند عضو ایجاد می‌شوند، اکنون با سیتومگالوویروس ایمونو‌گلوبولین داخل وریدی (انسانی) (CMV IGIV) درمان می‌شوند. CMV IGIV یک گلوبولین ایمنی داخل وریدی است که با آنتی بادی های ضد سیتومگالوویروس (CMV) غنی شده است. این دارو توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به عنوان یک اقدام پیشگیرانه (پیشگیری) در برابر بیماری CMV مرتبط با پیوند کلیه، ریه، کبد، پانکراس و قلب تایید شده است.
دانشمندان در جستجوی واکسن سیتومگالوویروس CMV بوده اند، اما هنوز هیچ درمانی وجود ندارد.
افراد مبتلا به سیتومگالوویروس CMV اکتسابی که برای اولین بار به ویروس مبتلا می شوند، می توانند از داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند تیلنول (استامینوفن)، ایبوپروفن یا آسپرین برای تسکین علائم استفاده کنند و باید مایعات زیادی بنوشند.
افراد مبتلا به CMV مادرزادی یا عود کننده می توانند از داروهای ضد ویروسی مانند گانسیکلوویر برای کاهش سرعت انتشار ویروس استفاده کنند.
این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. در صورت آسیب دیدگی اندام، بستری شدن در بیمارستان ممکن است ضروری باشد.
نوزادان ممکن است نیاز داشته باشند تا زمانی که عملکرد اندام آنها به حالت عادی بازگردد در بیمارستان بمانند.

علائم سیتومگالوویروس:

تب یکی از علائم سیتومگالوویروس CMV اکتسابی و عود کننده است. علائم به نوع سیتومگالوویروس بستگی دارد
اکثر افراد مبتلا به سیتومگالوویروس CMV اکتسابی علائم قابل توجهی ندارند، اما اگر علائم ظاهر شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
•    تب
•    عرق شبانه
•    خستگی و ناراحتی
•    گلو درد
•    تورم غدد
•    درد در ناحیه مفاصل و عضلات
•    کم اشتها شدن و کاهش وزن
اما معمولا علائم پس از 2 هفته از بین می روند.

علائم سیتومگالوویروس CMV عود کننده:

علائم سیتومگالوویروس CMV عود کننده متفاوت است، بسته به اینکه ویروس کدام اندام را تحت تاثیر قرار داده است. مناطقی که عمدتا ویروس آن ها را احتمالاً تحت تأثیر قرار می دهد عبارتند از چشم ها، ریه ها یا دستگاه گوارش.
این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    تب
•    اسهال، زخم های گوارشی و خونریزی های گوارشی
•    تنگی نفس
•    ذات الریه همراه با هیپوکسمی یا اکسیژن کم خون
•    زخم های دهانی که می توانند بزرگ باشند
•    مشکلات بینایی و تاری دید
•    هپاتیت یا کبد ملتهب همراه با تب طولانی مدت
•    آنسفالیت یا التهاب مغز که منجر به تغییرات رفتاری، تشنج و حتی کما می شود.

علائم سیتومگالوویروس اکتسابی:

اکثر کسانی که به CMV آلوده هستند (کودکان یا بزرگسالان) علائمی ندارند. هنگامی که علائم وجود دارد، ممکن است طیف وسیعی در نوع و شدت علائم تجربه شده وجود داشته باشد. 
عفونت‌های سیتومگالوویروس اکتسابی اغلب بدون علامت هستند (هیچ علامتی ظاهری وجود ندارد). یک بیماری حاد همراه با تب، که مونونوکلئوز سیتومگالوویروس یا هپاتیت سیتومگالوویروس نامیده می شود، ممکن است در اثر تماس از طریق درمان پزشکی یا تماس خود به خود با سیتومگالوویروس ایجاد شود.
رتینیت سیتومگالوویروس ممکن است در برخی از افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی ناشی از ایدز، شیمی درمانی سیتوتوکسیک یا سرکوب طولانی مدت ایمنی رخ دهد. برخی از افراد مبتلا ممکن است تاری دید، کاهش فعالیت بینایی، اختلال بینایی پیشرونده و نقص بینایی در یک ناحیه مشخص در یک یا هر دو چشم (اسکوتوم) را تجربه کنند.

سیتومگالوویروس مادرزادی:

طبق گفته بنیاد ملی CMV، حدود 90 درصد از نوزادانی که با CMV متولد می شوند، هیچ علامتی ندارند. اما در بین 10 تا 20 درصد نوزادانی که علائم دارند، ممکن است از علائم خوش خیم مانند وجود CMV در ادرار تا شرایط خطرناکی مانند کم خونی هموراژیک، آسیب کبدی و آسیب سیستم عصبی مرکزی (CNS) متغیر باشد.
نوزادانی که با فرم شدید این بیماری متولد می شوند، معمولاً وزن کم هنگام تولد دارند و دچار تب، هپاتیت همراه با زردی و تظاهرات هموراژیک مانند پورپورا می شوند. هپاتواسپلنومگالی (بزرگ شدن کبد و طحال)، ترومبوسیتوپنی (کاهش تعداد پلاکت های خون)، کوریورتینیت (التهاب مشیمیه و شبکیه)، میکروسفالی (کوچکی غیر طبیعی سر)، و کلسیفیکاسیون مغزی اطراف بطن ممکن است وجود داشته باشد. ممکن است عقب ماندگی روانی حرکتی (تشکیل نقایص حرکتی و ناهنجاری های روانی)، دو پلژی اسپاستیک (فلج اسپاستیک در دو طرف بدن)، کوری، ناشنوایی یا تشنج ایجاد شود. گاهی ممکن است عفونت سیتومگالوویروس در برخی از نوزادان آشکار نباشد، اما ممکن است بعداً باعث نقص شنوایی در این کودکان شود.
همچنین ممکن است 10 تا 15 درصد از نوزادان در 6 ماه اول زندگی خود دچار کم شنوایی شوند. شدت آن از کم شنوایی خفیف تا شدید ادامه دارد.
در نیمی از این کودکان، ویروس فقط یک گوش را درگیر می کند، اما بقیه در هر دو گوش کم شنوایی خواهند داشت. کاهش شنوایی در هر دو گوش می تواند منجر به افزایش خطر مشکلات گفتاری و ارتباطی در آینده شود.

علائم سیتومگالوویروس CMV مادرزادی:

اگر علائم CMV مادرزادی در بدو تولد وجود داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    زردی
•    پنومونی
•    لکه های زیر پوست
•    لکه های بنفش رنگ پوست، بثورات پوستی یا هر دو
•    کبد بزرگ شده
•    طحال بزرگ شده
•    وزن کم هنگام تولد
•    تشنج

در حدود 75 درصد از نوزادانی که با سیتومگالوویروس CMV مادرزادی متولد می شوند، بر مغز تأثیر می گذارد. این ممکن است منجر به چالش هایی در زندگی بعدی شود.
شرایطی که ممکن است با آن مواجه شوند عبارتند از:
•    اوتیسم
•    از دست دادن بینایی مرکزی، زخم شبکیه، یا تورم و سوزش چشم
•    مشکلات شناختی و یادگیری
•    ناشنوایی یا کم شنوایی جزئی
•    صرع
•    اختلال بینایی
•    مشکلات هماهنگی فیزیکی
•    تشنج
•    سر کوچک

اقدامات لازم جهت جلوگیری از ابتلاء به سیتومگالوویروس:

    به طور مرتب دست ها را با آب و صابون بشویید.
    از بوسیدن کودک خردسال از جمله تماس با اشک و بزاق خودداری کنید.
    از به اشتراک گذاشتن عینک و ظروف آشپزخانه مانند قاشق و لیوان خودداری کنید.
    پوشک، دستمال کاغذی و موارد مشابه را با احتیاط دور بیندازید.

تشخیص سیتومگالوویروس:

آزمایش خون می‌تواند آنتی‌بادی‌هایی را که بدن هنگام پاسخ دادن سیستم ایمنی به حضور سیتومگالوویروس CMV ایجاد می‌کند، شناسایی کند. یک فرد باردار کمترین خطر را دارد که فعال شدن مجدد CMV ممکن است بر جنین در حال رشد او تأثیر بگذارد. اگر پزشک مشکوک باشد که یک فرد باردار مبتلا به CMV است، ممکن است آمنیوسنتز را پیشنهاد کند. این شامل استخراج نمونه ای از مایع آمنیوتیک برای یافتن اینکه آیا ویروس وجود دارد یا خیر. اگر پزشک به سیتومگالوویروس CMV مادرزادی مشکوک باشد، نوزاد را در 3 هفته اول زندگی آزمایش می کند. آزمایش بعد از 3 هفته برای CMV مادرزادی قطعی نخواهد بود زیرا ممکن است نوزاد پس از تولد به این ویروس مبتلا شده باشد.
هر فردی که سیستم ایمنی ضعیفی دارد باید آزمایش بدهد، حتی اگر ویروس فعال نباشد. نظارت منظم برای عوارض سیتومگالوویروس CMV شامل آزمایش مشکلات بینایی و شنوایی است.
آزمایش استاندارد آزمایشگاهی برای تشخیص عفونت مادرزادی سیتومگالوویروس CMV، واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) روی بزاق است که معمولاً ادرار جمع‌آوری و برای تأیید آزمایش می‌شود. دلیل آزمایش تاییدی ادرار این است که اکثر مادران دارای سیتومگالوویروس CMV مثبت، سیتومگالوویروس CMV را در شیر خود دفع می کنند.

عوارض سیتومگالوویروس:

افراد سالم به ندرت به طور قابل توجهی به بیماری سیتومگالوویروس مبتلاء می شوند. با این حال، افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است به مونونوکلئوز سیتومگالوویروس CMV مبتلا شوند، وضعیتی که در آن تعداد زیادی گلبول سفید با یک هسته وجود دارد.
علائم شامل گلودرد، تورم غدد، تورم لوزه ها، خستگی و حالت تهوع است. می تواند باعث التهاب کبد یا هپاتیت و بزرگ شدن طحال شود. مشکلات گوارشی، از جمله اسهال، تب، درد شکم، التهاب روده بزرگ و وجود خون در مدفوع، مشکلات عملکرد کبد، عوارض سیستم عصبی مرکزی (CNS)، مانند آنسفالیت، یا التهاب مغز پنومونیت یا التهاب بافت ریه از جمله عوارض آن می باشد.
مونونوکلئوز CMV مشابه مونونوکلئوز کلاسیک ناشی از ویروس اپشتین بار است. مونونوکلئوز EBV به عنوان تب غده ای نیز شناخته می شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر راجب ویروس اپشتین بار کلیک کنید.