پرولاکتینوما، علائم و عوارض / تشخیص و درمان

پرولاکتینوما یک تومور خوش خیم (غیر سرطانی) غده هیپوفیز است که هورمونی به نام پرولاکتین تولید می کند. غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد، غده ای به اندازه نخود است که تولید بسیاری از هورمون ها را کنترل می کند.
هورمون پرولاکتین به سینه های زن سیگنال می دهد که در دوران بارداری و شیردهی شیر تولید کنند. وجود پرولاکتین بیش از حد در خون، وضعیتی به نام هیپرپرولاکتینمی ایجاد می کند که می تواند باعث ناباروری و سایر مشکلات شود. در بیشتر موارد، پرولاکتینوما و مشکلات مربوط به سلامتی را می توان به کمک داروها با موفقیت درمان کرد.

عوارض پرولاکتینوما 

ابتلا به پرولاکتینوما می تواند منجر به علائم و مشکلات متفاوتی در بین زنان و مردان شود. برخی از این موارد به دلیل داشتن پرولاکتین بیش از حد در بدن ایجاد می شوند، در حالی که برخی دیگر با اندازه و محل تومور مرتبط هستند.
پرولاکتین اضافی یا هیپرپرولاکتینمی می تواند سطح هورمون های جنسی را در زنان و مردان کاهش دهد. عوارض مرتبط می تواند شامل ناباروری و پوکی استخوان شود.

ویژگی پرولاکتینوم

پرولاکتینوم ها معمولا کوچک و کمتر از 1 سانتی متر قطر دارند. این تومورهای کوچک "میکروپرولاکتینوم" نامیده می شوند. به ندرت ممکن است قطر تومور به بیش از 1 سانتی متر برسد. تومورهای بزرگتر "ماکروپرولاکتینوما" نامیده می شوند. ماکروپرولاکتینوما ممکن است به قسمت های مجاور غده هیپوفیز و مغز فشار بیاورد. 

عوارض آن می تواند شامل موارد زیر شود:

•    مشکلات بینایی، ناشی از فشار تومور بر روی اعصاب بینایی یا کیاسم بینایی، بخشی از مغز که در آن دو عصب بینایی از روی یکدیگر عبور می کنند
•    سردرد
•    سطوح پایین سایر هورمون های هیپوفیز مانند هورمون های تیروئید و کورتیزول

علائم پرولاکتینوما 

در میان زنان، علائم رایج ابتلا به پرولاکتینوما عبارتند از:

•    تغییرات در قاعدگی، مانند پریودهای نامنظم یا بدون قاعدگی
•    ناباروری
•    ترشحات شیری رنگ از سینه ها که به آن گالاکتوره نیز می گویند
•    از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
•    درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی به دلیل خشکی واژن 

در میان مردان، علائم رایج عبارتند از:

•    از دست دادن علاقه به رابطه جنسی مرتبط با سطوح پایین تستوسترون 
•    اختلال در نعوظ

در صورت داشتن پرولاکتینوما علاوه بر علائم هیپرپرولاکتینمی، ممکن است علائم زیر نیز وجود داشته باشد:

•    سردرد
•    حالت تهوع 
•    تغییرات بینایی، مانند دوبینی یا کاهش دید محیطی
•    درد یا فشار سینوسی
•    مشکلات حس بویایی 
•    داروها

زنان اغلب زودتر از مردان علائم را گزارش می کنند، زیرا ممکن است در دوران بارداری یا شیردهی متوجه تغییرات در پریود یا ترشحات شیری رنگ از سینه های خود شوند. اما زنانی که هورمون‌های جنسی مصرف می‌کنند، در قرص‌های ضدبارداری یا درمان جایگزین هورمونی ممکن است این تغییرات را تجربه نکنند. همین امر در مورد زنانی که به یائسگی رسیده‌اند و دیگر پریود نمی‌شوند صادق است. در میان این زنان و در میان مردان، فقدان علائم و نشانه های واضح ممکن است منجر به تشخیص تاخیری شود.

چه چیزی باعث پرولاکتینوم می شود؟

بیشتر تومورهای هیپوفیز خود به خود ایجاد می شوند. علت این تومورها ناشناخته است. در برخی موارد، عوامل ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند. به عنوان مثال، اختلال ارثی نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 1 خطر ابتلا به پرولاکتینوم را افزایش می دهد.

توصیه هایی برای زنان باردار مبتلا به پرولاکتینوما

زنان مبتلا به پرولاکتینوما باید به محض تشخیص بارداری، درمان با آگونیست دوپامین را قطع کنند، به استثنای بیماران منتخب با ماکروآدنوم تهاجمی یا آدنوم در مجاورت کیاسم بینایی.
اندازه گیری پرولاکتین سرم نباید در دوران بارداری انجام شود. مگر اینکه شواهد بالینی برای رشد تومور، مانند اختلال میدان بینایی وجود داشته باشد. استفاده روتین از MRI هیپوفیز در دوران بارداری در بیماران مبتلا به میکروآدنوم یا ماکروآدنوم اینتراسلار توصیه نمی شود.
زنان مبتلا به ماکروپرولاکتینومایی که در طول درمان با آگونیست دوپامین کوچک نمی شوند یا زنانی که نمی توانند بروموکریپتین یا کابرگولین را تحمل کنند، باید در مورد مزایای بالقوه برداشتن جراحی قبل از اقدام به بارداری مشاوره شوند.
زنان باردار مبتلا به پرولاکتینوما که سردردهای شدید و یا تغییرات میدان بینایی را تجربه می‌کنند باید ارزیابی رسمی میدان بینایی و سپس MRI بدون گادولینیوم داشته باشند. درمان بروموکریپتین در بیمارانی که رشد علامتی پرولاکتینوما را در دوران بارداری تجربه می کنند توصیه می شود.

درمان پرولاکتینوما

گزینه های درمانی برای پرولاکتینوما (شایع ترین علت هیپرپرولاکتینمی) عبارتند از:

دارو: داروهایی به نام آگونیست های دوپامین سطح پرولاکتین را کنترل می کنند و در کوچک کردن تومورهای پرولاکتینوما بسیار موثر هستند. این رایج ترین شکل درمان پرولاکتینوما است.
جراحی: اگر داروها برای کوچک کردن پرولاکتینوما کار نمی کنند، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی داشته باشد.
پرتودرمانی: اگر داروها و یا جراحی برای کاهش سطح پرولاکتین مؤثر واقع نشوند، این سومین گزینه نادر برای درمان پرولاکتینوم است.
کم کاری تیروئید، که می تواند باعث هیپرپرولاکتینمی شود، با هورمون تیروئید مصنوعی درمان می شود، که همچنین باید سطح پرولاکتین را به حالت عادی برگرداند.