نکات ایمنی در آزمایشگاه

آزمایشگاه های تشخیص طبی از بدو تاسیس و یا تغییر محل براساس ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ملزم به رعایت الزامات زیر در رابطه با اصول ایمنی در آزمایشگاه هستند. آزمایشگاه های دایر باید در فرصتی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نماید خود را با استانداردها و الزامات مربوطه منطبق سازند. رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه از الزامات اولیه می باشد اصول زیر در مورد حفظ ایمنی کارکنان، مراجعه کنندگان و جامعه می بایست در آزمایشگاه رعایت گردد. دستورالعمل "اصول کلی حفاظت و پیشگیری از آلودگی کارکنان و محیط آزمایشگاه" و نمونه ای از دستورالعمل های مختلف دیگر نیز جهت الگوبرداری ضمیمه می باشد.

1- تعیین مسئول ایمنی و بهداشت مسئول فنی موظف است در آزمایشگاه فرد مشخصی که آگاه به امور فنی باشد را به عنوان مسئول ایمنی (Safety Officer) انتخاب و معرفی نموده و وظایف و حدود اختیارات او را مکتوب و ابلاغ نماید جایگاه مسئول ایمنی باید در نمودار سازمانی آزمایشگاه مشخص گردد، مسئول کلیه امور مربوط به ایمنی در آزمایشگاه که در زیر فهرست شده، مسئول ایمنی و بهداشت می باشد.

2- مستند سازی
دستورالعمل های زیر باید مکتوب شود و بهنوان بخشی از مستندات الزامی آمزایشگاه، هر زمان قابل ارائه به بازرسین یا ممیزان باشد:
- دستورالعمل حفاظت و ایمنی کارکنان و ایمنی در محیط آزمایشگاه.
- ( دستورالعمل" اصول کلی حفاظت و پیشگیری از آلودگی کارکنان و محیط آزمایشگاه" جهت الگوبرداری ضمیمه می باشد.)
- دستورالعمل نحوه سترون سازی، نحوه شستشوی لوازم شیشه ای و نظافت محیط و سطوح کاری ( نمونه ای از این دستورالعمل ها جهت الگوبرداری ضمیمه است)
- دستورالعمل دفع پسماندها
- ثبت، گزارش و پیگیری حوادث مخاطره آمیز نظیر فرورفتن سوزن، ریختن و پاشیدن مواد شیمیایی، خون و سایر مواد آلوده و نگهداری سوابق مربوطه. جهت سهولت ثبت این موارد می توان فرم های مخصوصی طراحی نمود.

3- آموزش کارکنان آزمایشگاه

مسئولیت آموزش کارکنان در خصوص ملاحظات ایمنی و مفاد مندرج در دستورالعمل های مرتبط با حفاظت و ایمنی، تحت نظارت مسئول فنی آزمایشگاه، به عهده مسئول ایمنی و بهداشت می باشد. ارزیابی اثر بخش بودن آموزش ها و رعایت الزامات آموزش داده شده نیز بر عهده مسئول ایمنی و بهداشت است. سوابق مربوط به آموزش های انجام شده باید حفظ گردد.

4- ایمنی کارکنان آزمایشگاه

- همه کارکنان آزمایشگاه در محیط انجام کار فنی باید روپوش سفید به تن داشته باشند.
- باید وسایل حفاظت فردی اولیه مانند دستکش لاتکس، ماسک، و وسایل کمکی جهت برداشت مایعات توسط پیپت، در آزمایشگاه در دسترس بوده و مورد استفاده قرار گیرد.
- سایر وسایل حفاظت فردی مانند عینک ایمنی، حفظ صورت، گان و تجهیزاتی مانند دوش اضطراری و دستگاه چشم شوی باید در آزمایشگاه وجود داشته و در موارد ضروری در دسترس کارکنان باشد.
- کارکنان باید با روش صحیح شستشوی دست آشنا بوده و آن را بکار ببندند.
- کارکنان مسئول شستشو در آزمایشگاه هنگام کار باید از دستکش ضخیم، پیش بند و ماسک استفاده نموده و هنگام برس زدن لوله ها حتم از عینک ایمنی استفاده نمایند.

5- شستشو، سترون سازی و ضدعفونی کردن در آزمایشگاه

- دستورالعمل مکتوب شده در این خصوص باید توسط مسئول ایمنی بهداشت به کارکنان مسئول شستشو و نظافت آموزش داده شده و بر رعایت آن نظارت گردد.
- مسئول ایمنی باید از انتخاب ماده ضدعفونی کننده مناسب و کیفیت این مواد (از طریق آزمایش در آزمایشگاه و یا خرید آن از تامین کنندگان مورد تایید) اطمینان حاصل نماید.
- باید همیشه صابون مایع و مواد ضدعفونی کننده مناسب در آزمایشگاه موجود بوده و در دسترس کارکنان قرار گیرد.

6- دفع پسماندهای آزمایشگاهی

- چگونگی امحاء نمونه ها و همچنین نحوه امحاء مواد وئ وسایل انجام آزمایش، پس از اتمام کار، باید مشخص و مکتوب گردد ( به ضمیمه مدرکی جهت الگوبرداری آمده است ).
- به منظور حفظ سلامت افراد و جلوگیری از اثرات زیان آور پسماندهای آزمایشگاهی، باید دستورالعمل ویژه ایی در مورد مدیریت پسماندهای آزمایشگاهی مکتوب شده و جرو مستندات آزمایشگاه قابل ارائه باشد. مدیریت ایمن و صحیح پسماندها در مراحل جداسازی، بی خطر سازی، جمع آوری، بسته بندی، حمل و نقل و دفع پسماند می بایست اعمال گردد.
پسماندهایی که در آزمایشگاه تولید می شوند شامل موارد زیر می باشند:
1- پسماندهای عادی و غیر آلوده
2- پسماندهای عفونی مانند سرم و سایر مایعات آلوده بدن، کشتهای میکروبی و غیره
3- پسماندهای تیز و برنده مانند سر سوزن، تیغ اسکالپل، شیشه های شکسته، سرسمپلر و غیره
4- پسماندهای شیمیایی شامل انواع مواد و معرفهای آزمایشگاهی (کیتهای تشخیصی)
5- پسماندهای آسیب شناسی تشریحی و بافت شناسی
6- پسماندهای پرتوزا
- باید پسماندهای عادی و غیرآلوده را در محل تولید از پسماندهای آزمایشگاهی جداسازی نمود. دفع پسماندهای عادی و غیر آلوده مانند پسماندهای خانگی انجام می شود.
- وسایلی که پس از سترون سازی دوباره وارد چرخه کاری می گردند باید در کیسه های مخصوص اتوکلاو و جدا از وسایلی که پس از سترون سازی دفع می گردند، قرار داده شوند.
- کلیه پسماندهای عفونی آزمایشگاهی باید ابتدا اتوکلا شده و سپس به طریقه بهداشتی دفع گردند.
- دستگاه های فور و اتوکلاو باید عملکرد مطلوب داشته باشند جهت بررسی صحت عملکرد اتوکلاو باید از اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژیک استفاده گردد و مستندات کنترل کیفی مربوطه باید موجود باشد.
- پسماندهای تیز و برنده مانند سر سورن ها، وسایل شیشه ایی شکسته، تیغ اسکالپل، نوک سمپلر و غیره باید در ظروف ایمن ( Safety Box) قرار گرفته و زمانی که سه چهارم محفظه پر شد، اتوکلاو شده و سپس به طریقه بهداشتی دفع گردند.
- در موقع جمع آوری، حمل و نقل و دفع پسماندها باید از وسایل و پوشش های حفاظتی لازم استفاده شود.
- تمامی مراحل جمع آوری و حمل و نقل کیسه های پسماندها باید با دست انجام پذیرد، زیرا استفاده از وسایل مکانیکی سبب پاره شده کیسه ها و ترشح پاشیدن مواد آلوده می گردد. سطل های محتوی کیسه های پسماند برای اجتناب از واژگونی باید توسط گاری چرخ دار جابجا شوند.
- جمع آوری و دفع پسماندها باید طبق برنامه زمان بندی مشخص و متناسب با میزان تولید پسماند بوده و حداقل به طور روزانه انجام پذیرد.

7- واکسناسیون کارکنان

- قبل از شروع به کار، باید ایمنی کارکنان در برابر میکروارگانیسم هایی که احتمال مواجهه با آنها در آزمایشگاه وجود دارد، به ویژه در مورد هپاتیت B، هپاتیت C و HIV ارزیابی شده و سوابق آن موجود باشد.
- چنانچه سابقه مستند از انجام واکسیناسیون قبلی فرد برای هپاتیت B موجود نبود، ابتدا آنتی بادی هپاتیت B اندازه گیری می شود، در صورت ایمن نبودن فرد، واکسیناسیون انجام شده و 2-3 ماه بعد از انجام واکسیناسیون جهت حصول اطمینان از موثر بودن برنامه، مجددا آنتی بادی هپاتیت B مورد ارزیابی قرار می گیرد.

- بررسی کارکنان از نظر مصونیت یا لزوم انجام واکسیناسیون در برابر میکروارگانیسم های خاص مولد بیماری هایی مثل دیفتری، سرخک، سرخچه و... برای افرادی که در آزمایشگاههای تحقیقاتی مربوطه کار می کنند الزامی است.

8- ایمنی محیط آزمایشگاه

– ملاحظات مربوط به ایمنی محیط و فضای آزمایشگاه (مندرج در دستورالعمل فضا و تاسیسات آزمایشگاه) می بایست بطور کامل رعایت گردد.

خرید تجهیزات آزمایشگاهی

اگر قصد راه‌اندازی هر نوع آزمایشگاه را دارید و به مشاوره تخصصی یا آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی نیازمندید، کارشناسان فنی مبناژن از مرحله شروع تا تجهیز کامل آزمایشگاه، به صورت رایگان همراه شما خواهند بود.
همچنین جهت خرید اقلام مصرفی آزمایشگاهی کافیست با شماره‌های 66381035-66381023 یا 09121340703 تماس بگیرید.