بیماری بهجت چیست

بیماری بهجت (Behcet’s Disease) یک اختلال التهابی چندسیستمی و مزمن است که می‌تواند رگ‌های خونی را در هر نقطه از بدن درگیر کند. این بیماری در دسته‌ی واسکولیت‌های نادر قرار می‌گیرد و ویژگی اصلی آن بروز مجموعه‌ای از علائم دوره‌ای – شامل زخم‌های دهانی، زخم تناسلی، التهاب چشم، درگیری پوستی و مفصلی – است.

بهجت یک بیماری پیشرونده و دوره‌ای محسوب می‌شود؛ یعنی بیمار ممکن است دوره‌های شعله‌ور شدن علائم و دوره‌های خاموشی بیماری را تجربه کند. اهمیت شناخت این بیماری نه‌تنها در علائم ظاهری، بلکه در امکان درگیری اندام‌های حیاتی مانند چشم، سیستم عصبی مرکزی، عروق بزرگ و دستگاه گوارش است.

بیماری بهجت یا Behçet’s Disease یک اختلال التهابی چندسیستمی است که تقریباً هر عضوی از بدن را می‌تواند درگیر کند. اصلی‌ترین ویژگی آن التهاب عروق (واسکولیت) در رگ‌های کوچک، متوسط و بزرگ است. همین ویژگی باعث می‌شود تظاهرات بالینی بسیار متنوع و پیچیده‌ای ایجاد شود.

علل بیماری بهجت

تا امروز علت قطعی بهجت کشف نشده اما شواهد علمی نشان می‌دهد عوامل زیر نقش مهمی دارند:

۱. عوامل ژنتیکی
وجود ژن‌هایی مانند HLA-B51 احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد. شیوع بالای بهجت در کشورهای مسیر جاده ابریشم – مانند ایران، ترکیه، چین و ژاپن – نیز با این ارتباط ژنتیکی همخوانی دارد.

۲. اختلال در سیستم ایمنی
محققان معتقدند در افراد مبتلا، سیستم ایمنی واکنش بیش‌ازحد نشان داده و التهاب وسیعی ایجاد می‌کند. به همین دلیل بهجت یک بیماری خودایمنی نیز طبقه‌بندی می‌شود.

۳. عوامل محیطی و عفونی
برخی فرضیات به نقش عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی در تحریک سیستم ایمنی اشاره می‌کنند، اما شواهد قطعی نیست.

۴. شیوع بیماری بهجت در ایران
ایران جزء کشورهای با شیوع بالا محسوب می‌شود. دلیل آن حضور ژن‌های مرتبط و عوامل محیطی ناشناخته است. اما خوشبختانه آگاهی جامعه و امکان انجام آزمایش‌های دقیق در آزمایشگاه‌ها باعث تشخیص زودهنگام‌تر شده است.

علائم بیماری بهجت

علائم این بیماری بسیار متنوع است و بسته به سیستم درگیر شده متفاوت خواهد بود.

۱. علائم اولیه و پرتکرار

•    آفت‌های دهانی مکرر (شایع‌ترین علامت)
•    زخم‌های تناسلی
•    التهاب چشم (یووئیت، رتینیت)

۲. علائم پوستی

•    ضایعات آکنه‌مانند
•    گره‌های دردناک پوستی
•    حساسیت به فرو رفتن سوزن (پاترژی)

۳. علائم مفصلی

•    درد و التهاب مفاصل
•    درگیری مچ پا، زانو و آرنج

۴. درگیری عصبی و عروقی

•    سردرد شدید
•    اختلال تمرکز
•    التهاب عروق بزرگ
•    خطر لخته شدن خون در وریدها

۵. دستگاه گوارش

•    درد شکم
•    خونریزی گوارشی
•    اسهال خونی

آزمایش‌های تشخیصی بیماری بهجت

تشخیص بهجت تنها با یک آزمایش ممکن نیست، بلکه مجموعه‌ای از تست‌ها و بررسی‌های بالینی انجام می‌شود.

۱. آزمایش پاترژی (Pathergy Test)

یکی از تست‌های اختصاصی بهجت است. در این آزمایش، یک سوزن استریل به‌طور سطحی وارد پوست می‌شود و اگر طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت ضایعه چرکی ایجاد شود، پاسخ آزمایش مثبت است.
برای انجام این تست، تجهیزات زیر در آزمایشگاه اهمیت دارند:
•    سوزن استریل یکبار مصرف
•    محیط کنترل‌شده
•    ابزار اندازه‌گیری ضایعات پوستی

۲. آزمایش ژنتیک HLA-B51

شیوع این ژن در مبتلایان بهجت بالاست. تجهیزات آن شامل:
•    کیت‌های استخراج DNA
•    دستگاه PCR
•    ژل‌داک یا RT-PCR

۳. آزمایش‌های التهاب

•    ESR
•    CRP
•    شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC)

۴. تصویربرداری و معاینه تخصصی

•    MRI مغز در بیماران با علائم عصبی
•    معاینه کامل چشم با لامپ شکاف (Slit Lamp)

درمان بیماری بهجت

۱. درمان دارویی و پزشکی

درمان قطعی برای بهجت وجود ندارد اما کنترل کامل علائم امکان‌پذیر است.
•    کورتیکواستروئیدها
مانند پردنیزولون؛ جهت کاهش التهاب حاد.
•    داروهای سرکوب‌کننده ایمنی
مانند آزاتیوپرین، سیکلوسپورین.
•    داروهای ضدالتهاب
مانند کلشی‌سین؛ بسیار مؤثر در زخم‌ها و درد مفاصل.
•    درمان‌های بیولوژیک
مانند اینفلیکسیماب در موارد شدید.

۲. درمان خانگی و مراقبت‌های کمکی

•    پرهیز از غذاهای محرک آفت (غذاهای تند، ترش، آجیل برخی افراد)
•    مصرف میوه و سبزیجات ضد التهاب مانند اسفناج، زردچوبه، زنجبیل
•    مدیریت استرس (یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق)
•    استفاده از دهانشویه‌های ضدالتهاب برای آفت
•    کمپرس سرد برای درد مفاصل
•    خواب کافی و کاهش خستگی

سبک زندگی سالم برای بیماران بهجت

•    خوددرمانی ممنوع
•    مصرف منظم دارو
•    معاینه چشمی هر ۳ تا ۶ ماه
•    انجام آزمایشات دوره‌ای
•    اجتناب از دخانیات

درمان قطعی بهجت

در حال حاضر درمان قطعی برای بهجت وجود ندارد و هدف اصلی کنترل التهاب، پیشگیری از عوارض و کاهش دفعات شعله‌ور شدن بیماری با استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و بیولوژیک است.
کنترل منظم با داروهای اختصاصی، مدیریت استرس و پیگیری بالینی منظم می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به طور چشمگیری بهبود دهد.

تجهیزات ضروری آزمایشگاه برای تشخیص بهجت

•    دستگاه CBC: برای بررسی شمارش سلول‌های خونی و وضعیت التهابی بیماران بهجت کاربرد دارد و افزایش گلبول‌های سفید یا تغییرات هموگلوبین می‌تواند نشانه درگیری سیستمیک باشد.
•    دستگاه ESR اتوماتیک:  برای اندازه‌گیری میزان التهاب بدن در دوره‌های فعال بیماری استفاده می‌شود و کمک می‌کند شدت شعله ‌ور شدن بیماری را ارزیابی کرد.
•    Real-time PCR: برای تشخیص ژن HLA-B51 و تأیید زمینه ژنتیکی بیماری بهجت کاربرد دارد و امکان شناسایی دقیق DNA بیماران را فراهم می‌کند.
•    میکروسکوپ چشمی با شفافیت بالا: برای بررسی التهاب چشم (یووئیت و رتینیت) و آسیب‌های شبکیه در بیماران بهجت استفاده می‌شود و جزئیات دقیق بافت چشم را نشان می‌دهد.
•    سوزن‌های استریل مخصوص پاترژی: برای انجام تست پاترژی استفاده می‌شوند، که ایجاد ضایعه چرکی پس از فروکردن سوزن، شاخصی اختصاصی برای تشخیص بهجت است.
•    یخچال آزمایشگاهی: برای نگهداری نمونه‌های خون و ژنتیک قبل از انجام تست‌های تشخیصی مانند PCR و ESR ضروری است تا کیفیت نمونه حفظ شود.
•    سانتریفیوژ خون: برای جداسازی پلاسما و سرم جهت آزمایش‌های التهابی و ژنتیکی بیماران بهجت کاربرد دارد و نمونه را برای تست‌های تخصصی آماده می‌کند.
•    کیت‌های HLA-B51: برای شناسایی ژن مرتبط با ریسک بالای ابتلا به بهجت استفاده می‌شوند و ابزار اصلی آزمایشگاه‌های ژنتیک در تشخیص این بیماری هستند.
•    لامپ شکاف (برای مراکز چشم‌پزشکی): برای معاینه دقیق چشم و تشخیص التهاب‌های داخلی مانند یووئیت یا رتینیت به کار می‌رود و بخش مهمی از پیگیری بیماران مبتلا به بهجت است.

1. آیا بیماری بهجت درمان قطعی دارد؟

خیر، اما کنترل کامل ممکن است.

۲. آیا بهجت خطرناک است؟

اگر چشم، مغز یا رگ‌ها درگیر شوند، بله.

۳. آیا بیماری بهجت کشنده است؟

در موارد شدید و بدون درمان، می‌تواند خطرناک باشد.

۴. آیا بهجت واگیردار است؟

خیر.

۵. آیا بهجت ارثی است؟

زمینه ژنتیکی دارد اما مستقیم ارثی نیست.

۶. تشخیص قطعی بهجت با چه آزمایشی است؟

مجموع تست پاترژی + علائم + ژنتیک + معاینه.

۷. آیا استرس باعث تشدید بیماری می‌شود؟

بله.

۸. بهترین درمان برای آفت دهانی چیست؟

کلشی‌سین + دهانشویه بی‌حس‌کننده.

۹. آیا بیماری بهجت باعث نابینایی می‌شود؟

در صورت عدم درمان، ممکن است.

۱۰. آیا تغذیه در بهجت اهمیت دارد؟

بله، رژیم ضدالتهاب مفید است.

۱۱. آیا ورزش برای بهجت خوب است؟

ورزش سبک توصیه می‌شود.

۱۲. آیا بیماران بهجت می‌توانند باردار شوند؟

بله با مراقبت پزشک.

۱۳. آیا بهجت باعث کم‌خونی می‌شود؟

در موارد گوارشی امکان‌پذیر است.

۱۴. بهترین زمان انجام تست پاترژی؟

در دوره فعال بیماری.

۱۵. آیا بهجت در کودکان دیده می‌شود؟

بله، اما نادر است.

۱۶. آیا آفت دهانی همیشه نشانه بهجت است؟

خیر، آفت ساده بسیار شایع‌تر است.

۱۷. آیا سیگار بیماری را بدتر می‌کند؟

بله.

۱۸. آیا داروهای گیاهی مؤثرند؟

به عنوان درمان کمکی، نه جایگزین.

۱۹. آیا بهجت طول عمر را کم می‌کند؟

در بیشتر بیماران خیر.

۲۰. آیا زخم تناسلی فقط بهجت است؟

خیر، تشخیص افتراقی گسترده دارد.

۲۱. آیا MRI همیشه لازم است؟

فقط در درگیری عصبی.

۲۲. آیا بیماران می‌توانند روزه بگیرند؟

بستگی به شرایط دارد؛ باید با پزشک مشورت شود.

۲۳. آیا این بیماری با کرونا تشدید می‌شود؟

به دلیل ضعف سیستم ایمنی، امکان تشدید وجود دارد.

۲۴. آیا رابطه جنسی برای بیماران خطر دارد؟

خیر، مگر هنگام زخم فعال.

۲۵. آیا ممکن است بهجت اشتباه تشخیص داده شود؟

بله، به‌ویژه با بیماری‌های روده‌ای و روماتیسمی

خرید کیت بهجت

چنانچه قصد خرید انواع کیت های مولکولی، تحقیقاتی و انواع لوازم مصرفی آزمایشگاهی با شرایط اقساطی را دارید کافیست در سایت مبنامد درخواست خود را ثبت کرده و یا با شماره های با شماره های 66381035-66381023 و یا شماره 09121340703 تماس گرفته تا کارشناسان ما در اسرع وقت با شما تماس گرفته و شما را بصورت رایگان راهنمایی کنند.