بیماری هپاتیت ب چیست و چگونه منتقل میشود

واژه هپاتیت (Hepatitis) به معنای التهاب کبد است . ویروس هپاتیت ب (Hepatitis B) نوعی ویروس از خانواده هپادنا ویروس (Hepadnaviridae) بوده که کبد و در بعضی مواقع پانکراس و کلیه را درگیر و دچار التهاب می نماید . این ویروس جزو ویروس های DNA دار بوده و DNA آن تمایل بسیاری برای ملحق شدن به DNA سلول میزبان دارد . در صورت مزمن شدن این بیماری در افراد در بعضی مواقع می تواند منجر به سیروز کبدی و یا حتی سرطان کبد شود . از سال 1982 به بعد واکسن این بیماری در دسترس بوده و در افراد تا میزان 95 درصد ایمنی از عفونت ایجاد می کند .

دلایل عفونت هپاتیت ب

ویروس هپاتیت ب در خون و مایعات بدن مثل بزاق ، اشک چشم و مایعات جنسی یافت می شود ، و دلیل حضور در مایعات بدن به غیر از خون کوچکی اندازه ویروس بوده که از روزنه های ترشحی بدن عبور می کند در حالی که ویروس هایی مانند HIV چنین امکانی را نداشته و فقط در خون یافت می شوند . به همین دلیل داشتن آگاهی کافی از راه های انتقال این ویروس در جلوگیری از انتقال آن به دیگران بسیار اهمیت دارد .

راه های انتقال ویروس هپاتیت ب

همانگونه که ذکر شد ویروس هپاتیت ب در تمام مایعات بدن وجود داشته و می تواند از طریق ورود به جریان خون افراد دیگر انتقال یابد و در بیرون از بدن تا 7 روز قابلیت عفونت زایی دارد ؛ راه های متداول انتقال آن عبارتند از :

-  تماس جنسی بدون محافظت
-  خالکوبی غیربهداشتی
-  تزریق با سرنگ مشترک
-  از مادر به نوزاد در زمان زایمان
-  لوازم شخصی مشترک مانند تیغ اصلاح یا مسواک
-  زندگی با فرد مبتلا
-  شغل های پرخطر مانند کار در آزمایشگاه
-  وسایل دندانپزشکی آلوده
-  قیچی و تیغ آلوده در آرایشگاه

راه هایی که منجر به انتقال ویروس نمی شوند

-  آب و غذا
-  بغل کردن
-  دست دادن
-  وسایل آشپزی مشترک
-  نیش حشرات
-  عطسه
-  سرفه
-  بوسیدن

علائم بیماری هپاتیت ب

این بیماری در بعضی از افراد در کمتر از 6 ماه به صورت طبیعی و با توجه به قدرت سیستم ایمنی آن ها و نوع ویروس به طور کامل از بدن پاک شده و در بعضی دیگر در کمتر از 6 ماه به صورت حاد بروز کرده در عین حال می تواند به شکل مزمن (دراز مدت) درآید . در یکسری از افراد با عفونت مزمن هم می تواند در بزرگسالی به سیروز یا سرطان کبدی تبدیل شده و حتی منجر به مرگ شود . در اغلب افرادی که عفونت مزمن دارند متوجه هیچ علامتی نمی شوند . هرچند در یکسری از افراد علائمی قابل مشاهده است که شامل موارد زیر می باشد :

-  احساس خستگی
-  استفراغ
-  حالت تهوع
-  بی اشتهایی
-  درد در قسمت راست شکم
-  تیرگی ادرار
-  زردی در پوست و چشم ها
-  تب
-  درد مفاصل
-  مدفوع رنگی

تشخیص هپاتیت ب

جهت بررسی وضعیت ایمنی فرد از آزمایش خون جهت شناسایی مقدار آنتی بادی HBS Ab و برای تشخیص ابتلا یا عدم ابتلا فرد به بیماری وجود آنتی ژن HBS Ag ارزیابی می گردد . در عین حال زمانی که فرد روند درمانی را طی می کند و یا به صورت دوره ای وضعیت بیماری او بررسی می گردد از روش سنجش بار ویروسی Real-Time PCR استفاده می گردد . به این ترتیب تعداد ویروس های موجود در خون فرد بر اساس تعداد ویروس بر میلی لیتر مکعب شناسایی شده و اقدامات بعدی جهت پیگیری روند درمان یا کنترل وضعیت او اتخاذ می گردد .

درمان هپاتیت ب

بعضی از داروهای خوراکی ضدویروس وجود دارند که می تواند عفونت مزمن هپاتیت ب را درمان نموده و در مواقعی هم که شخص مبتلا به وضعیت حاد کبدی است با توجه به تشخیص پزشک از اینترفرون استفاده می گردد هرچند در افراد مزمن با وضعیت سالم پیشنهاد نمی گردد . در صورتی که کبد دچار سیروز شده و زندگی فرد در خطر باشد پیوند کبد در دستور کار قرار می گیرد .

پیشگیری از ابتلا به عفونت هپاتیت ب

علی رغم رعایت راه های انتقال ویروس که پیشتر ذکر شد ، افراد سالمی که در ارتباط با افراد مبتلا قرار دارند می توانند با دریافت واکسن هپاتیت ب از ابتلا به بیماری در امان باشند ؛ واکسن به صورت 3 یا 4 دوز در مدت حدود هفت ماه به فرد تزریق شده و طی مدت 5 تا 10 سال و یا حتی بیشتر (بسته به ایمنی فرد) فرد دارای مصونیت بوده و به همین دلیل فرد به صورت دوره ای برای بررسی تیتر آنتی بادی HBS Ab باید آزمایش داده تا در صورت پایین بودن قابل توجه آنتی بادی مصونیت دهنده مجدداً عمل واکسیناسیون تمدید گردد .

طول عمر بیماران هپاتیت ب

با قاطعیت می توان گفت در صورتی که فرد به دلیل آسیب یا سیروز کبدی دچار مشکلات جدی سلامتی نگردد، افراد مبتلا به بیماری هپاتیت ب با رعایت سبک زندگی و رژیم غذایی سالم می توانند مانند دیگر افراد سالم زندگی نرمالی داشته باشند و از این بابت هیچ گونه نگرانی وجود نخواهد داشت.

سخن آخر

با توجه به گفته رئیس شبکه هپاتیت کشورمان در سال 1393 آمار مبتلایان به هپاتیت ب حدود یک میلیون و 400 هزار نفر بوده که همه این افراد می توانند ناقل این بیماری باشند . علی رغم واکسیناسیون نوزادان و افراد پرخطر در سال 1373 به بعد هنوز جمعیت قابل توجهی در کشورمان وجود دارند که سلامتی خودشان و کسانی که در ارتباط نزدیک با آن ها هستند می تواند در خطر باشد ، به همین دلیل آزمایشات دوره ای برای افرادی که واکسن زده اند (جهت آزمون دوره ای آنتی بادی ضد ویروس) و یا مبتلا به این بیماری (جهت آزمون های دوره ای پیگیری وضعیت بیماری مانند میزان آنزیم های کبدی و بار ویروسی) بسیار ضروری و مهم است . شرکت مبنا ژن پارس افتخار دارد تا همانند گذشته پرافتخار خود با ارائه بهترین تجهیزات روز بازار در جهت تأمین تجهیزات آزمایشگاهی مرتبط با پنل عفونی و همچنین راه اندازی آزمایشگاه مولکولی از صفر تا صد همگام با جدیدترین تکنیک های تشخیصی و مولکولی روز دنیا گام بردارد .