گلبول قرمز خون Red blood cells

گلبول قرمز که اریتروسیت نیز نامیده می شود، جزء سلولی خون است که میلیون ها عدد از آن در گردش مهره داران به خون رنگ مشخص می دهد و اکسیژن را از ریه ها به بافت ها می رساند. گلبول قرمز بالغ انسان کوچک، گرد و دوقعر است.  در واقع این سلول ها در نیمرخ دمبلی شکل به نظر می رسند و بسیار انعطاف پذیر هستند و هنگام عبور از رگ های خونی بسیار کوچک، شکل زنگی به خود می گیرد.

گلبول های قرمز خون با غشایی متشکل از لیپیدها و پروتئین ها پوشیده شده اند، آن ها فاقد هسته و حاوی هموگلوبین هستند.
اگرچه گلبول‌های قرمز معمولاً گرد هستند، اما بخش کوچکی از آن در افراد عادی بیضی شکل است و در برخی از حالات ارثی،  ممکن است به نسبت بیشتری بیضی شکل باشد. برخی از بیماری‌ها نیز گلبول‌های قرمز غیرطبیعی را نشان می‌دهند، بنابراین می تواند در تشخیص بسیاری از بیماری ها کمک کننده باشد. به عنوان مثال، اشکال بیضی در کم‌خونی پرنیشیوز، هلالی شکل در کم‌خونی داسی شکل، و با برآمدگی‌هایی که در اختلال ارثی آکانتوسیتوز ظاهری خاردار ایجاد می‌کنند. تعداد گلبول های قرمز و مقدار هموگلوبین در افراد مختلف و در شرایط مختلف متفاوت است. برای مثال، در افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند و در بیماری پلی سیتمی میزان گلبول های قرمز خون افزایش می یابد.
در بدو تولد تعداد گلبول های قرمز زیاد است اما اندکی پس از تولد این میزان کاهش می یابد و به تدریج در سن بلوغ به سطح بزرگسالان می رسد.

گلبول های قرمز خون چیست؟

گلبول های قرمز، که به عنوان گلبول های قرمز نیز شناخته می شوند، اکسیژن را به بافت های بدن می رسانند. اکسیژن به انرژی تبدیل می شود در واقع سلول های بدن از اکسیژن جهت تولید انرژری استفاده می کنند در ادامه بافت های بدن دی اکسید کربن آزاد می کنند. گلبول های قرمز همچنین دی اکسید کربن را برای بازدم به ریه ها منتقل می کنند.

عملکرد گلبول های قرمز 

وظیفه گلبول قرمز و هموگلوبین آن حمل اکسیژن از ریه ها یا آبشش ها به تمام بافت های بدن و حمل دی اکسید کربن، محصول زائد متابولیسم، به ریه ها است و از آنجا دفع می شود. در بی مهرگان، رنگدانه حامل اکسیژن به صورت رایگان در پلاسما حمل می شود. غلظت آن در گلبول های قرمز در مهره داران، به طوری که اکسیژن و دی اکسید کربن به صورت گاز مبادله می شوند، کارآمدتر است و نشان دهنده یک تحول مهم تکاملی است. گلبول قرمز پستانداران بیشتر با فقدان هسته سازگار می شود، بنابراین مقدار اکسیژن مورد نیاز سلول برای متابولیسم خود بسیار کم است و بیشتر اکسیژن حمل شده می تواند به بافت ها آزاد شود. شکل دوقعر سلول اجازه تبادل اکسیژن را با سرعت ثابت در بزرگترین منطقه ممکن می دهد.
بنابراین گلبول های قرمز مسئول انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت های بدن هستند. بافت‌ها  به کمک اکسیژن انرژی تولید می‌کنند و مواد زائدی آزاد می‌کنند که به عنوان دی اکسید کربن شناخته می‌شود. گلبول‌های قرمز خون، ضایعات دی‌اکسید کربن را به ریه‌ها می‌برند تا بازدم اتفاق بیافتد. 

گلبول های قرمز در کجا ساخته می شوند؟

گلبول های قرمز خون در بافت نرم استخوان بدن (مغز استخوان) رشد می کنند و پس از بالغ شدن کامل، که حدود هفت روز طول می کشد، در جریان خون آزاد می شوند. در واقع منشاء اصلی آن ها سلول های بنیادی موجود در مغز استخوان هستند که به گلبول های قرمز تبدیل می شوند.

ساختمان گلبول های قرمز خون

گلبول های قرمز رنگ قرمز روشن خود را از پروتئینی می گیرند که به آنها اجازه می دهد تا اکسیژن را از ریه های حمل کرده و به سایر بافت های بدن (هموگلوبین) برسانند.
گلبول های قرمز میکروسکوپی هستند و به شکل یک دیسک مسطح یا دونات هستند که گرد با یک فرورفتگی در مرکز هستند، اما توخالی نیستند. گلبول های قرمز هسته ای ندارند و این خاصیت به آنها اجازه می دهد شکل خود را تغییر دهند و راحت تر در سراسر بدن حرکت کنند.

گلبول های قرمز از چه چیزی ساخته شده اند؟

گلبول های قرمز خون در مغز استخوان رشد می کنند. مغز استخوان تقریباً تمام سلول های بدن را ایجاد می کند. گلبول های قرمز حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند که وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارد.
گلبول قرمز در چند مرحله در مغز استخوان رشد می کند ابتدا از یک هموسیتوبلاست، یک سلول چند پتانسیل در مزانشیم، به یک اریتروبلاست (نورموبلاست) تبدیل می شود. طی دو تا پنج روز رشد، اریتروبلاست به تدریج با هموگلوبین پر می شود و هسته و میتوکندری آن (ذراتی در سیتوپلاسم که انرژی سلول را تامین می کنند) ناپدید می شوند. در مرحله آخر، سلول رتیکولوسیت نامیده می شود که در نهایت به یک گلبول قرمز کاملا بالغ تبدیل می شود. میانگین گلبول قرمز در انسان 100 تا 120 روز عمر می کند. حدود 5.2 میلیون گلبول قرمز در هر میلی متر مکعب خون در انسان بالغ وجود دارد.

شرایط رایجی که گلبول های قرمز را تحت تاثیر قرار می دهد 

شرایطی که بر تعداد گلبول های قرمز تأثیر می گذارد عبارتند از:

کم خونی:  

در واقع در این حالت خون اکسیژن کمتری نسبت به حالت عادی حمل می کند و باعث می شود بدن فرد احساس سردی، خستگی و ضعف کند.

از دست دادن خون:

در این حالت بدن بیش از آنچه که می تواند گلبول قرمز تولید کند، سلول های خونی را از دست می دهد، این حالت در زمان تصادف و جراحت اتفاق می افتد

اختلال مغز استخوان:

آسیب رسیدن  به مغز استخوان، جایی که گلبول های قرمز خون در آنجا ساخته می شود (لوسمی، لنفوم).

سرطان:

برخی سرطان‌ها و شیمی‌درمانی سرطان می‌تواند بر تعداد گلبول‌های قرمز خونی که بدن فرد بیمار تولید می‌کند تأثیر بگذارد.

پلی سیتمی ورا:

در واقع در  این حالت تعداد گلبول های قرمز خون افزایش می یابد. تعداد بالای گلبول های قرمز خون باعث غلیظ شدن خون می شود که منجر به حمله قلبی یا سکته می شود.

بیماری مادرزادی قلب:

یک یا چند ساختار در قلب به دلیل تشکیل نشدن کامل در طول رشد جنین نامنظم است.

بیماری ریه:

بافت ریه به دلیل آمفیزم، COPD یا فیبروز ریوی زخم می شود.

هیپوکسی:

حالتی است که در آن سطح اکسیژن در خون کاهش می یابد.

مونوکسید کربن:

سیگار شانس قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن را افزایش می دهد و حضور مونواکسید کربن در خون باید ایجاد اختلال در ساختار وعملکرد گلبول های قرمز خون می شود.

بیماری های گلبول قرمز خون

علائم رایج بیماری های گلبول قرمز خون:

•    خستگی
•    ضعف عضلانی
•    کمبود انرژی
•    سردرد یا سرگیجه
•    تاری دید
•    دست و پاهای سرد

کاهش تعداد گلبول های قرمز خون 

عللی که در کاهش تعداد گلبول های قرمز نقش دارند عبارتند از:

•    کمبود ویتامین (آهن، B9 و B12)
•    سوء تغذیه
•    شرایط پزشکی قبلی یا درمان سرطان (شیمی درمانی)

افزایش تعداد گلبول های قرمز

عللی که در افزایش تعداد گلبول های قرمز نقش دارند عبارتند از:

•    سیگار کشیدن
•    زندگی در ارتفاعات بالا
•    مصرف دارهایی مانند استروئیدهای آنابولیک
•    کم آبی بدن
•    بیماری قلبی یا ریوی

آزمایشات رایج برای بررسی سلامت گلبول های قرمز 

آزمایش شمارش کامل خون (CBC) تعداد سلول‌های خونی (قرمز و سفید) را در خون بررسی می‌کند. یک متخصص پزشکی از خون بیمار نمونه برداری می کند تا تعداد گلبول های قرمز موجود را بشمارد.
این کار در آزمایشگاه های تشخیص طبی توسط دستگاهی به نام سل کانتر انجام می شود.
اگر قصد خرید سل کانتر دارید ما به شما فروشگاه آزمایشگاهی مبنا مد یکی از بزرگ ترین و مجهز ترین فروشگاه های آنلاین آزمایشگاهی کشور را معرفی می کنیم.
جهت خرید آسان فقط کافیست وارد لینک زیر شوید و با توجه به نیاز آزمایشگاهی خود دستگاه سل کانتر مناسب آزمایشگاه را انتخاب کنید.

https://www.mabnamed.com/products?key=%D8%B3%D9%84+%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1

تعداد طبیعی گلبول های قرمز خون 

تعداد طبیعی گلبول های قرمز در بدن بر اساس افراد مختلف متفاوت است:

مردان:  4.7 تا 6.1 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون.
زنان:  4.2 تا 5.4 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون.
کودکان:  4.0 تا 5.5 میلیون گلبول قرمز در هر میکرولیتر خون.

اگر تعداد گلبول های قرمز بیمار خارج از این محدوده ها باشد، مثلا خیلی زیاد یا خیلی کم است پزشک جهت تشخیص دقیق تر آزمایشات بیشتری را درخواست می کند.

درمان های رایج برای اختلالات گلبول قرمز 

درمان اختلالات گلبول قرمز بر اساس تشخیص و شدت بیماری متفاوت است. محدوده درمان از:

•    مصرف ویتامین
•    داشتن یک رژیم غذایی متعادل
•    دریافت خون

مراقبت و حفظ تعادل در گلبول های قرمز خون

افراد می توانند با خوردن یک رژیم غذایی مغذی که سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مانند آهن، B9 (اسید فولیک) و B12 است، گلبول های قرمز سالم را حفظ کنید، که شامل:

•    گوشت قرمز (گوشت گاو) و گوشت از اندام ها مانند جگر
•    ماهی
•    سبزیجات برگ دار مانند کلم پیچ و اسفناج
•    عدس، لوبیا و نخود
•    آجیل و توت خشک

نقش هموگلوبین درون گلبول های قرمز خون

هموگلوبین پروتئینی است که حامل اکسیژن است و در هر گلبول قرمز وجود دارد. در واقع گلبول قرمز مانند یک تاکسی عمل می کنند و هموگلوبین نقش راننده این تاکسی را دارد و اکسیژن را از ریه ها گرفته و به بافت های بدن می رساند.

حقایقی در مورد گلبول های قرمز 

گلبول های قرمز عمر محدودی دارند زیرا غشای مرکزی (هسته) ندارند. هنگامی که یک گلبول قرمز از طریق رگ های خونی عبور می کند، انرژی خود را مصرف می کند و به طور متوسط تنها 120 روز زنده می ماند.
خون افراد دارای رنگ قرمز است و این به این دلیل می باشد که گلبول های قرمز خون 40 درصد خون را تشکیل می دهند.
گلبول های قرمز دائماً در سراسر بدن در حال حرکت هستند تا اکسیژن را به بافت ها برسانند و در حین بازدم، دی اکسید کربن آزاد کنند. با خوردن یک رژیم غذایی مغذی مملو از ویتامین ها و مواد معدنی، گلبول های قرمز خون خود را سالم نگه دارید و برای کاهش خطر ابتلا به اختلالات گلبول قرمز، از سیگار کشیدن خودداری کنید.