آزمایش عملکرد کبد و انواع رایج آن

آزمایش های عملکرد کبد، آزمایش‌های خونی هستند که برای کمک به تشخیص و نظارت بر بیماری یا آسیب کبدی استفاده می‌شوند. این آزمایش ها آنزیم های مختلف، پروتئین ها و سایر مواد ساخته شده توسط کبد را در خون شما اندازه گیری می کنند.
برخی از این آزمایش‌ها میزان عملکرد طبیعی کبد در تولید پروتئین و بیلی روبین را به عنوان یک محصول زائد خون اندازه‌گیری می‌کنند. سایر تست های عملکرد کبد آنزیم هایی را که سلول های کبد در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می کنند، اندازه گیری می کند.
نتایج غیر طبیعی تست های کبدی همیشه نشان دهنده بیماری کبدی نیست. پزشک نتایج شما را تفسیر خواهد کرد.

علت انجام آزمایش های کبدی چیست؟

آزمایشات عملکرد کبد اغلب برای موارد زیر استفاده می شوند:

کمک به تشخیص بیماری های کبدی مانند هپاتیت

نظارت بر عملکرد و تاثیر درمان

بررسی شدت آسیب دیدگی کبد بر اثر بیماری هایی مانند سیروز

بررسی عوارض جانبی برخی داروها

چه کسانی به انجام آزمایش های های کبدی نیاز دارند؟

کسانی که علائم و نشانه های بیماری های کبدی دارند. علائمی مانند:

زردی پوست و چشم‌ها

تهوع و استفراغ

اسهال

خستگی

درد شکمی

ادرار تیره رنگ

مدفوع رنگ روشن

همچنین کسانی که به دلایل مختلفی در خطر مشکلات کبدی قرار دارند دلایلی مانند:

سابقه خانوادگی بیماری کبدی

داشتن اعتیاد به نوشیدن الکل

قرار گرفتن در معرض ویروس هپاتیت

مصرف داروهایی که ممکن است باعث آسیب کبدی شوند.

آزمایش‌های رایج کبدی

تست های کبدی، سطح آنزیم ها و پروتئین های خاصی را در خون شما بررسی می کنند. سطوح بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی این مواد می تواند نشان دهنده مشکلات کبدی باشد.

برخی از آزمایشات رایج عملکرد کبد عبارتند از:

 بیلی روبین سرم :

بیلی روبین ماده ای است که در طی تجزیه طبیعی گلبول های قرمز تولید می شود، از کبد و صفرا عبور می کند و از طریق مدفوع دفع می شود.
این آزمایش سطح بیلی روبین خون را اندازه گیری می کند. افزایش سطح بیلی روبین ممکن است نشان دهنده انسداد جریان صفرا، بیماری کبدی یا انواع خاصی از کم خونی باشد.

 آلبومین سرم:

آلبومین یکی از چندین پروتئین ساخته شده در کبد است. بدن برای مبارزه با عفونت ها و بسیاری موارد دیگر به این پروتئین ها نیاز دارد.
این آزمایش سطح پروتئینی در خون به نام آلبومین را اندازه گیری میکند و می تواند در تشخیص بیماری کبدی مفید باشد. سطوح پایین آلبومین ممکن است نشان دهنده عملکرد نادرست کبد باشد.

 آلکالین فسفاتاز سرم :

این آزمایش برای اندازه گیری سطح آنزیمی در خون به نام آلکالین فسفاتاز استفاده می شود. آلکالین فسفاتاز در بسیاری از بافت ها یافت می شود و بیشترین غلظت آن در کبد، مجاری صفراوی و استخوان است و  برای تجزیه پروتئین ها مهم است.
این آزمایش ممکن است برای ارزیابی عملکرد کبد و یافتن ضایعات کبدی که ممکن است باعث انسداد صفرا شوند، مانند تومور یا آبسه انجام شود.

 آلانین ترانس آمیناز (ALT):

این آزمایش سطح آلانین آمینوترانسفراز را اندازه گیری می کند. این آنزیم بیشتر در کبد یافت می شود و به تبدیل پروتئین ها به انرژی برای سلول های کبد کمک میکند  و پس از آسیب حاد سلول های کبدی در جریان خون آزاد می شود.
این آزمایش ممکن است برای ارزیابی عملکرد کبد و یا ارزیابی درمان بیماری حاد کبدی مانند هپاتیت انجام شود.

 آسپارتات ترانس آمیناز (AST):

این آزمایش سطح آسپارتات ترانس آمیناز را اندازه گیری می کند. این آنزیم به متابولیسم اسیدهای آمینه کمک می کند و در کبد، کلیه ها، لوزالمعده، قلب، ماهیچه های اسکلتی و گلبول های قرمز خون یافت می شود که پس از مشکلات کبدی یا قلبی در جریان خون آزاد می شود.

گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز (GGT) :

این آزمایش سطح گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز را اندازه گیری می کند. این آنزیم در کبد، پانکراس و مجاری صفراوی ساخته می شود. این آزمایش اغلب برای ارزیابی عملکرد کبد، ارائه اطلاعات در مورد بیماری های کبدی و تشخیص مصرف الکل انجام می شود.

 لاکتات دهیدروژناز (LDH) :

این آزمایش می‌تواند آسیب بافتی را پیدا کند و ممکن است به تشخیص بیماری کبد کمک کند. LDH در فرآیند متابولیک بدن نقش دارد.
این  آزمایش برای کبد غیر اختصاصی است اما به ندرت برای ارزیابی بیماری کبد استفاده می شود.

 5'-نوکلئوتیداز:

این آزمایش سطح آنزیمی  به نام  5'- نوکلئوتیداز را اندازه گیری می کند. سطح نوکلئوتیداز 5 در افراد مبتلا به بیماری های کبدی، به ویژه بیماری های مرتبط با کلستاز، افزایش می یابد. کلستاز، اختلال در تشکیل صفرا یا انسداد در جریان صفرا است.

 آلفا فتوپروتئین (AFP):

آلفا فتوپروتئین پروتینی در خون است که  توسط بافت جنین و تومورها ساخته می شود. این آزمایش ممکن است برای پیش بینی خطر سرطان اولیه کبد (کارسینوم کبدی) و همچنین برای نظارت بر اثربخشی درمان در برخی سرطان‌ها، مانند هپاتوم انجام شود.

 پروترومبین تایم (PT):

این آزمایش مدت زمان لخته شدن خون را اندازه گیری می کند. لخته شدن خون به ویتامین K و پروتئینی که توسط کبد ساخته می شود نیاز دارد.اختلال در  لخته شدن ممکن است نشان دهنده بیماری کبد یا سایر کمبودها در فاکتورهای انعقادی باشد.

 سرم آلفا-1 آنتی تریپسین (A1AT):

این آزمایش سطح آلفا-1 آنتی تریپسین را در خون اندازه گیری می کند. این آزمایش برای کمک به شناسایی یک نوع نادر از آمفیزم در بزرگسالان و بیماری کبدی (سیروز) در کودکان و بزرگسالان انجام می شود.

 آنتی بادی های میتوکندریایی:

وجود این آنتی بادی ها می تواند نشان دهنده سیروز صفراوی اولیه، هپاتیت فعال مزمن و برخی دیگر از اختلالات خود ایمنی باشد.

آمادگی آزمایش های کبد

پزشک ممکن است از شما بخواهد از خوردن بعضی از انواع داروها و یا خوراکی ها اجتناب کنید.

تفسیر آزمایش های کبدی

اگر یک یا چند مورد از نتایج تست عملکرد کبد شما نرمال نباشد، ممکن است به معنی آسیب کبد یا عملکرد نادرست آن باشد. آسیب کبدی می تواند در اثر شرایط مختلفی مانند هپاتیت A، هپاتیت B، هپاتیت C، اعتیاد به الکل،  سرطان کبد و دیابت ایجاد شود.

تفسیر آزمایش توسط پزشک انجام می شود.

اگر هر یک از آزمایش‌های کبدی شما نرمال نبود، ممکن است پزشک برای تأیید یا رد تشخیص خاص به آزمایش‌های بیشتری نیاز داشته باشد. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون بیشتر و یا بیوپسی کبد باشد. بیوپسی روشی است که در آن نمونه کوچکی از بافت برای آزمایش برداشته می شود.