زردی نوزاد، نشانه ها و تشخیص آن

آزمایش بیلی روبین یا زردی در نوزادان

زردی نوزاد زمانی رخ می دهد که سطح بیلی روبین در خون نوزاد بالا باشد. بیلی روبین ماده زرد رنگی است که از طریق تجزیه گلبول های قرمز تولید می شود و در جریان خون به کبد می رود. کبد شکل بیلی روبین را تغییر می دهد و نهایتا از طریق مدفوع از بدن دفع می شود. اما اگر بیش از حد بیلی روبین در خون وجود داشته باشد یا کبد نتواند آن را از بدن دفع کند، بیلی روبین اضافی باعث زردی می شود.
طبیعی است که سطح بیلی روبین نوزاد پس از تولد کمی بالا باشد.

هنگامی که جنین در رحم مادر رشد می کند، جفت بیلی روبین را از بدن خارج می کند. پس از تولد، کبد نوزاد این کار را آغاز می کند. ممکن است مدتی طول بکشد تا کبد نوزاد بتواند این کار را به طور موثر انجام دهد.

علت زردی نوزادان

زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند.

همچنین کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است، بنابراین عملکرد آن در پردازش بیلی روبین و حذف آن ضعیف تر است.

به همین دلیل سطح بیلی روبین در نوزادان بسیار بالاتر از بزرگسالان است.

زمانی که نوزاد در حدود 2 هفتگی است، بیلی روبین کمتری تولید می کند و کبد آن در حذف بیلی روبین از بدن مؤثرتر  عمل می کند. به همین دلیل زردی اغلب تا این مرحله بدون ایجاد آسیب، از بین می رود.

 مهم است که پزشک نوزاد را از نظر زردی بررسی کند.  انواع شدید زردی در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب مغزی شود.

انواع مختلف زردی نوزاد

انواع مختلفی از زردی در نوزادان وجود دارد:

زردی فیزیولوژیکی

شایع ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی است. این نوع زردی طبیعی است و در اکثر نوزادان در روز دوم یا سوم بعد از تولد آنها ایجاد می شود. بعد از اینکه کبد نوزاد رشد کرد، شروع به از بین بردن بیلی روبین اضافی می کند. زردی فیزیولوژیکی معمولاً جدی نیست و در عرض دو هفته خود به خود از بین می رود.

زردی شیردهی

زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می شوند. معمولا علائم در عرض چند هفته از بین می روند.
 این حالت معمولا زمانی که نوزادان خوب شیر داده نمی شوند یا شیر مادر کم است و منجر به کم‌آبی بدن می‌شود، بیشتر اتفاق می‌افتد.

زردی شیر مادر

زردی شیر مادر ممکن است در برخی از نوزادان سالم ظاهر شود. احتمالاً در هفته های 2 و 3 به اوج خود می رسد، اما ممکن است در سطوح پایین برای یک ماه یا بیشتر ادامه یابد. این مشکل ممکن است به این دلیل باشد مواد موجود در شیر مادر بر تجزیه بیلی روبین در کبد تأثیر می گذارند. زردی شیر مادر با زردی شیردهی متفاوت است.

لازم به ذکر است که مزایای تغذیه با شیر مادر از خطرات احتمالی مرتبط با زردی بیشتر است.
اما برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند ممکن است تا 12 هفته زردی داشته باشند، مهم است که این مورد توسط پزشک بررسی شود تا سایر علل جدی‌تر زردی را بتوان رد کرد.

بیماری زمینه ای

گاهی اوقات زردی ممکن است به دلیل یک بیماری دیگر ایجاد شود. در شرایطی مانند:

شکل غیر طبیعی سلول های خونی
خونریزی زیر پوست سر (سفالوهماتوما) ناشی از زایمان سخت
سطوح بالای گلبول های قرمز
کم کاری تیروئید
ناسازگاری گروه خونی (زمانی که مادر و نوزاد دارای گروه های خونی متفاوتی هستند که در دوران بارداری یا زایمان با هم مخلوط می شوند)
بیماری رزوس
عفونت
بیماری هایی که بر کبد یا مجاری صفراوی تأثیر می گذارند، مانند فیبروز کیستیک یا هپاتیت
برخی داروهای خاص

کمبود برخی آنزیم ها

علائم و نشانه های زردی در نوزادان چیست؟

علامت اصلی زردی، زرد شدن پوست نوزاد است. می توان آن را در نور طبیعی یا جلوی پنجره، بهتر دید. زردی معمولاً ابتدا در صورت نوزاد ظاهر می شود. سفیدی چشم و زیر زبان نوزاد ممکن است زرد به نظر برسد. با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به سینه، شکم، بازوها و پاهای نوزاد منتقل شود. تشخیص زردی ممکن است در نوزادانی که پوست تیره تری دارند دشوار باشد اما همچنان می توان آن را از روی رنگ چشم و زیر زبان نوزاد تشخیص داد.

 تشخیص زردی در نوزادان

نشانه های ظاهری

روی نوزاد معاینات چشمی برای یافتن علائم زردی انجام می شود. لباس های نوزاد باید درآورده شوند تا بتوان پوستشان را زیر نور خوب و ترجیحا طبیعی دید.

موارد دیگری مانند سفیدی چشم، لثه ها و رنگ ادرار یا مدفوع نوزاد بررسی می شوند.

آزمایش بیلی روبین

برای اندازه گیری بیلی روبین در نوزادان از روش های زیر استفاده می شود:

آزمایش بیلی روبین پوستی:

دستگاه کوچکی به نام بیلی روبین‌ متر  نور را به پوست نوزاد می‌تاباند و سطح بیلی روبین را با تجزیه و تحلیل نحوه انعکاس نور یا جذب توسط پوست محاسبه می‌کند.

آزمایش خون :

اندازه گیری سطح بیلی روبین خون نوزاد که معمولا روی نمونه خونی که با سوزن زدن به پاشنه پای نوزاد گرفته شده است انجام می شود.

زردی نوزادان چگونه درمان می شود؟

سطوح خفیف زردی معمولاً با ادامه رشد کبد خود به خود از بین می رود.
همچنین تغذیه مکرر نوزاد باعث افزایش دفعات دفع مدفوع و دفع بیشتر بیلی روبین می شود. برای زردی متوسط یا شدید، ممکن است لازم باشد نوزاد  مدت بیشتری تحت نظر باشد.

اگر سطح بیلی روبین نوزاد بالا یا همچنان در حال افزایش باشد، پزشک ممکن است درمان فتوتراپی را توصیه کند. در طول فتوتراپی، لباس نوزاد در آورده می شود و با یک چشم بند برای محافظت از چشمانش زیر نورهای آبی مخصوص قرار می گیرد. فتوتراپی به کبد نوزاد کمک می کند تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود. این نورها به نوزاد آسیب نمی رسانند. درمان فتوتراپی یک تا دو روز طول می کشد.
در موارد نادری که فتوتراپی جواب نمی دهد، پزشک شما ممکن است تعویض خون را توصیه کند. با تعویض خون، مقداری از خون نوزاد با خون تازه و اهدایی جایگزین می شود.