عفونت کلامیدیا، علائم و تشخیص آن

بیماری کلامیدیا نام بیماری مقاربتی است که توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد  می شود. بسیاری از مبتلایان به این بیماری نشانه ای ندارند. ایجاد علائم ممکن است چند هفته پس از ایجاد عفونت رخ دهد. علائم در زنان شامل ترشحات واژن و سوزش ادرار می باشد. در مردان نیز ترشحات اندام جنسی، سوزش ادرار و تورم و احساس درد در یک یا هر دو بیضه است. گسترش عفونت در زنان نیز می تواند باعث ایجاد بیماری التهابی لگن شود که به نوبه ی خود می تواند منجر به ناباروری و حاملگی خارج  رحمی شود. گسترش عفونت به چشم می تواند موجب بیماری تراخم گردد که شایع ترین عامل کوری در کشورهای توسعه  یافته می باشد. کلامیدیا می تواند هنگام آمیزش واژنی، مقعدی و دهانی منتقل شود. مادر آلوده می تواند این بیماری را هنگام زایمان به فرزندش منتقل سازد. عفونت چشمی نیز توسط تماس فرد به فرد، نیش پشه و استفاده از دستمال و حوله ای آلوده در مناطق با سیستم تصفیه فاضلاب ضعیف منتقل شود. کلامیدیا تراکوماتیس تنها در انسان ایجاد آلودگی می کند. تشخیص آن شامل آزمایش های غربالگری است که به زنان زیر 25 سال دارای رابطه ی جنسی، افراد در خطر ابتلا و نخستین مرحله ی مراقبت های بارداری توصیه می گردد. آزمایش روی ادرار یا سواب دهانه ی رحم، واژن یا میزراه انجام  می شود. سواب مقعدی یا دهانی نیز برای تشخیص عفونت در آن نواحی توصیه  می شود. پیشگیری شامل: نداشتن رابطه ی جنسی، استفاده از کاندوم و رابطه تنها با یک فرد (سالم) می باشد. درمان کلامیدیا توسط آنتی بیوتیک  هایی مثل  آزیترومایسین  و داکسی سایکلین انجام  می شود.
اکثر بیماران علائم و نشانه هایی از خود بروز می دهند که شناسایی و درمان می شوند، اما برخی بیماران هیچ گونه علامتی ندارند و ممکن است فرد بدون آنکه از بیماری اش اطلاع داشته باشد، آن را به اشخاص دیگری انتقال بدهد. متأسفانه بسیاری از این بیماری های بدون علامت، می توانند عوارض جدی و گاهی  اوقات جبران  ناپذیری داشته باشند.
کلامیدیا؛ شایع ترین بیماری مقاربتی در دنیا که در صورت درمان  نشدن می تواند حتی به ناباروری منجر شود. البته کلامیدیا کاملا قابل درمان است و با رعایت یک  سری نکات ساده می توان از سرایت آن به دیگران جلوگیری کرد. کلامیدیا یک عفونت باکتریایی منتقله از راه جنسی است. این عفونت می تواند هم مردان و هم زنان را گرفتار کند و در طول تماس جنسی منتشر می شود. از سال 1994 کلامیدیا شایع ترین بیماری مقاربتی STI گزارش شده به CDC بوده است. سالانه بیش از 3 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا می شوند.

حقایقی در مورد عفونت کلامیدیا

شایع ترین فرم بیماری های STD بوده و در افراد 15-24 سال که از نظر جنسی فعال هستند بیشترین موارد ابتلا را مشاهده می کنیم. در نوجوانان و نیز در خانم ها شایع تر می باشد. علت کاهش شیوع در سنین بالاتر می تواند ناشی از کسب ایمنی نسبی به عفونت در اثر تکرار موارد تماس و یا تغییر در رفتارهای جنسی باشد. این عفونت 50 برابر شایع تر از سفلیس و بیش از  3 برابر شایع تر سوزاک است. اکثر افراد مبتلا به این عفونت هیچ گونه علائمی ندارند. ثابت شده که این عفونت می تواند به سیستم تولید مثل آسیب جدی و گاهی اوقات دائمی وارد کند. این عفونت می تواند در هنگام زایمان به نوزاد منتقل و ممکن است باعث عفونت چشم یا ذات  الریه در نوزاد شود. احتمال ابتلای نوزاد از یک مادر مبتلا 50 درصد می باشد. علائمی که ممکن است در نوزادان مشاهده شود شامل تب، سرفه، علائم پنومونی، قرمزی ملتحمه، ترشحات چشمی و ادم ملتحمه می باشد. عفونت در نوزاد ممکن است تا یک سال دوام داشته باشد. کلامیدیا یک عفونت قابل درمان است و لازم است هر دو شریک جنسی از آنتی بیوتیک های تجویزی پزشک استفاده کنند.

علائم کلامیدیا

 اگرچه اکثر افراد مبتلا به کلامیدیا هیچ گونه علائمی از خود نشان  نمی دهند، اما ممکن است بعضی از افراد ۵ تا 10 روز پس از آلوده شدن به این عفونت، دچار برخی علائم شوند.

علائم کلامیدیا در زنان

1.    درد شکمی
2.    ترشحات واژن به مقدار زیاد که ممکن است بد بو و زردرنگ باشند.
3.     خونریزی بین دوره های پریود
4.    مقاربت دردناک، خونریزی پس از مقاربت.
5.    احساس سوزش در هنگام ادرار.
6.    تورم در واژن یا اطراف مقعد.
7.    نیاز مکرر به دفع ادرار یا احساس ناراحتی در هنگام دفع ادرار

علائم کلامیدیا در مردان  

1.    درد و سوزش در هنگام ادرار کردن
2.    ترشح از آلت تناسلی (ترشح شیری، آبکی یا چرک).
3.    تورم و حساسیت بیضه ها.

اگر رکتوم در مردان و زنان به این عفونت آلوده شود، می تواند باعث احساس سوزش و ناراحتی در مقعد گردد. با  این حال اکثر مردم هیچ گونه علامتی ندارند.

تشخیص کلامیدیا

کلامیدیا گاهی بیماری خاموش نامیده می شود و ممکن است فردی مبتلا باشد اما از آن آگاه نباشد، علائم اغلب طی 1 تا 3 هفته بعد از آلودگی بروز می کند و افراد مبتلا ممکن است نشانه هایی مانند ترشح غیرطبیعی (موکوس، چرک) از واژن یا آلت تناسلی مردانه داشته باشند و یا هنگام ادرار کردن دچار درد شوند. کلامیدیا به آسانی با بیماری سوزاک اشتباه گرفته  می شود و نشانه های هر دو بیماری تا حد زیادی مشابه یکدیگر هستند و می توانند به صورت همزمان رخ دهند. قابل اعتمادترین روش تشخیص کلامیدیا، روش های آزمایشگاهی است و معمول ترین آزمون، جمع آوری یک نمونه از ترشحات آلت تناسلی مردانه و زنانه و آزمایش آن برای یافتن باکتری است. تشخیص کلامیدیا ممکن است شامل یک معاینه ی فیزیکی برای بررسی وجود علائم فیزیکی مانند ترشح باشد و همچنین شامل یک نمونه برداری با سواب از آلت تناسلی، گردن رحم، مجرای ادرار، گلو یا رکتوم یا یک آزمایش ادرار خواهد بود.
اغلب عفونت یورترا همراه سرویسیت بوده علائم تیپیک UTI بروز کرده، در آزمایش ادرار پیوری بدون وجود میکروارگانیزم را داریم و کشت ادرار منفی است. تشخیص قطعی با کشت امکان پذیر است اما انجام این کار دشوار و نیز گران بوده تنها در شرایط بالینی خاص مثل شک به Sexual abuse اجباری است. تست هایی که از آنتی ژن DNA یا RNA کلامیدیا استفاده می کند شامل Nucleic Acid Amplification Test (NAAT) که از روش PCR استفاده می کنند، و یا Transcription- Mediated Amplification (TMA)  و یا  تست Strand Lisplacement Amplification(SDA) تست های با حساسیت و اختصاصیت بالا می باشند. مزیت NAAT امکان انجام آن روی ادرار همانند نمونه یورترا یا واژن می باشد. در درگیری ناحیه رکتال و یا روی ترشحات دهانی- حلقی نیز می توان از این تست استفاده کرد.

غربالگری کلامیدیا

از آنجا که عفونت کلامیدیا غالبا هیچ گونه علامتی ندارد، مسئولان بهداشتی در اکثر کشورها غربالگری را برای برخی از افراد توصیه می کنند.  CDC غربالگری کلامیدیا را برای افراد زیر توصیه می نماید:
زنان زیر 25 سال

زنان باردار

زنان و مردان پرخطر

تست غربالگری شامل نمونه ادرار یا نمونه ای از گردن رحم یا انتهای آلت تناسلی مرد است که با پیشرفته ترین متدهای روز دنیا در آزمایشگاه های تشخیص طبی و تخصصی انجام می پذیرد. در زنان باردار در معرض ابتلا بدون توجه به سن توصیه به غربالگری و نیز تکرار آن  پس از اتمام درمان و نیز انجام غربالگری در سه ماهه سوم (جهت پیشگیری از عوارض مادری و انتقال آن ها به نوزاد می نماید).  در مردان مبتلا خطری از جهت بروز عارضه وجود نداشته و هدف غربالگری و درمان و کاهش انتقال به زنان است و لذا CDC توصیه  به انجام غربالگری در مردان 3 تا 6 ماه بعد باید تست تکرار شود. تمام افراد HIV مثبت در ابتدا و پس از آن سالانه باید از جهت کلامیدیا و سایر موارد STD غربالگری شوند در صورتی که جز گروه پرخطر باشند باید هر 3-6 ماه انجام شود. در صورت استفاده از روش  Liquid base جهت Pop smear می توان همزمان از NAAT جهت بررسی کلامیدیا نیز استفاده کرد.

راه های انتقال کلامیدیا

کلامیدیا ممکن است از طریق رابطه ی جنسی محافظت  نشده ی دهانی، مقعدی یا واژینال با یک فرد آلوده انتقال یابد. تماس تناسلی نیز می تواند باعث سرایت این عفونت شود.ازآنجا که عفونت کلامیدیا در حداقل 70 درصد ناقل ها علائمی ندارد، یک فرد آلوده ممکن است بدون آنکه بداند، این عفونت را به شریک جنسی اش انتقال بدهد. یک مادر آلوده به کلامیدیا می تواند این عفونت را در حین زایمان به نوزادش انتقال بدهد. این عفونت گاهی اوقات به بروز عوارضی مانند ذات الریه در نوزاد منجر می شود. اگر یک مادر در طول بارداری عفونت کلامیدیا داشته باشد، لازم است که 3 تا 4 هفته بعد آزمایش بدهد تا مطمئن شود که عفونت دوباره عود نکرده است.

عوارض ناشی از کلامیدیا در زنان

بیماری التهابی لگن PID: این عبارت است از عفونت تخمدان ها،لوله های فالوپ و رحم که می تواند به ناباروری منجر شود. تقریبا 10تا 15 درصد از زنان در صورت درمان نکردن کلامیدیا به PID دچار  می شوند.

سرویسیت یا التهاب گردن رحم

 سالپنژیت یا التهاب لوله های فالوپ: در صورت ابتلا به این بیماری،ریسک بارداری خارج از رحم به طرز قابل توجهی افزایش می یابد.

عوارض ناشی از کلامیدیا در مردان  

اورتریت: مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه به انتهای آلت تناسلی مردان می برد) ملتهب می شود.

اپیدیدیمیت: عبارت است از التهاب اپی دیدیم (یک ساختار در داخل کیسه ی بیضه). علائم و نشانه های آن عبارتند از: قرمزی، تورم و گرم بودن کیسه ی بیضه ، درد بیضه و حساس شدن آن نسبت به لمس.

آرتریت واکنشی

یکی از عوارض جانبی احتمالی کلامیدیاست که می تواند هم مردان و هم زنان را گرفتار کند. این عارضه، یک نوع مزمن از آرتریت التهابی است و می تواند شامل آرتروز، ورم ملتحمه و التهاب سیستم های تناسلی، ادراری و گوارشی باشد. عوارض ناشی از این عفونت به طور بالقوه جدی هستند، بنابراین درمان و غربالگری اهمیت ویژه ای دارند.

CDC Guidelines

مرجع CDC در سال 2010 جهت پیشگیری و کنترل 5 استراتژی عمده را توصیه کرده است:

1.    آگاهی دادن و مشاوره با افراد در معرض خطر جهت تغییر رفتارهای جنسی و استفاده از روش های پیشگیری.
2.    تشخیص افراد آلوده بدون علامت و افراد علامت داری که تمایل به استفاده از سرویس های تشخیصی و پی گیری ندارند.
3.    تشخیص دقیق و درمان کامل و مشاوره با بیماران.
4.     بررسی درمان و مشاوره با شرکای جنسی افراد آلوده
5.      واکسیناسیون قبل از تماس برای افراد در خطر STD

درمان کلامیدیا

درمان کلامیدیا بسیار مهم است چون اگر این عفونت درمان نشده رها شود، می تواند باعث عوارض سلامتی طولانی مدت ازجمله ناباروری و بارداری خارج از رحم گردد. درصورتی که بیمار دستورالعمل های پزشک معالج را به دقت دنبال کند، آنتی بیوتیک ها می توانند در درمان کلامیدیا مؤثر باشند. آنتی بیوتیک های تجویزی در اکثر موارد به  شکل قرص هستند. بسته به عوامل خطر موجود ممکن است به فرد توصیه شود که 3 تا 4 ماه پس از درمان، آزمایش را تکرار کند. بسته به آزمایش انجام شده برای تشخیص کلامیدیا ممکن است فرد به  خاطر سوزاک نیز تحت درمان قرار گیرد، چون این دو باکتری اغلب با هم همراه هستند. به دلیل کوتاه مدت بودن ایمنی حاصل، عفونت مجدد شایع است. باقی  ماندن علائم پس از درمان همیشه دلیل عدم پاسخ درمانی نیست به خصوص اگر درمان های منتخب مثل آزیترومایسین، فلوکساسین یا داکسی سیکلین تجویز شده باشد. گاهی اوقات استفاده از وسایلی، مثل دوش واژینال باعث بروز تحریک و علائم گمراه کننده می شود لذا باید شرح حال دقیق گرفته شود. در صورت عود علائم پس از بهبود اولیه نیاز به بررسی مجدد از جهت کلامیدیا و سایر موارد STD می باشد. تست بهبود در موارد خاص مثل عفونت در دوران بارداری و یا استفاده از رژیم های دارویی با تأثیر کم مثل آموکسی سیلین و یا در صورت پایدار ماندن علائم توصیه می شود و زمان انجام آن سه هفته پس از تکمیل درمان می شود، در صورت انجام زودتر احتمال موارد مثبت کاذب بالا می رود. آموزش بیمار در زمینه مصرف درست و کامل دارو و عدم ارتباط جنسی تا هفت روز پس از شروع درمان باید مورد توجه قرار گیرد.