مقدمه

توکسوپلاسموز یک بیماری عفونی است که توسط انگل توکسوپلاسما گوندی ایجاد می شود که از حیوانات به انسان سرایت می کند. این بیماری، یک بیماری شایع است که به ندرت شناخته می شود زیرا اکثر افراد مبتلا علائمی را ایجاد نمی کنند.
تأثیر مخرب عفونت اولیه در دوران بارداری و همچنین فعال شدن مجدد بیماری در بیماران دارای نقص ایمنی از دهه‌ها قبل به خوبی شناخته شده است، اما در حالی که اطلاعات زیادی در زمینه تشخیص، اپیدمیولوژی و شناخت سلول‌های انگل وجود دارد، پیشرفت های اندکی در درمان توکسوپلاسموز حاصل شده است.
توکسوپلاسموز مادرزادی (CT) با ناتوانی، عواقب عصبی طولانی مدت و یا اختلال بینایی که احتمالاً در کودکان مبتلا درمان نشده انتظار می رود، تاثیر قابل توجهی بر سلامت جهانی می گذارد. شکل حاد بیماری ممکن است با تب و بزرگی غدد لنفاوی همراه باشد و همچنین اشکال وخیم بیماری، با نشانه های علائم مغزی، ذات الریه، ابتلای عمومی ماهیچه ها و مرگ همراه است که به ندرت دیده می شود.
هدف اصلی داروهای ضد توکسوپلاسما، مسیر فولات که در سنتز DNA با آنزیم های دی هیدروفولات ردوکتاز (DHFR) و دی هیدروپتروات سنتتاز (DHPS) نقش دارد.
پیریمتامین (PYR) و تری متوپریم (TMP)، دو داروی اصلی در درمان توکسوپلاسموز حاد هستند که هر دو بر روی آنزیم DHFR انگل اثر می‌گذارند، اما قادر به تشخیص آن از آنزیم میزبان انسان نیستند. آنها به تنهایی به اندازه کافی قدرتمند نیستند، بنابراین باید در رژیم های ترکیبی با سولفونامیدهایی که DHPS را مسدود می کنند همراه شوند.

راه های انتقال توکسوپلاسما

توکسوپلاسموز در انسان از خوردن گوشت ناقص پخته شده، به ویژه گوشت بره (گوسفند)، خوک و آهو (گوزن) یا از نوشیدن شیر غیر پاستوریزه آلوده به توکسوپلاسما گوندی رخ می دهد. گوشت خوب پخته شده یا منجمد شده باید انگل را از بین ببرد.
انگل توکسوپلاسما گوندی مچنین می تواند از طریق دست زدن به حیوانات آلوده، گوشت خام یا تماس با مواد غذایی (مانند گوشت خوک یا گوشت گاو خام)، آب، خاک یا گرد و غبار آلوده به مدفوع گربه منتقل شود. آلودگی مستقیم از طریق زخم های باز امکان پذیر است. همچنین اگر افراد پس از تماس با مواد آلوده یا قبل از خوردن یا آشامیدن دست های خود را نشویید، ارگانیسم از دست ها به دهان منتقل می شود و سپس بلعیده می شود. عفونت ناشی از انتقال خون و پیوند اعضا از اهداکنندگان آلوده نادر است، اما گزارش شده است.
این انگل در کلیه ها، مثانه و روده انسان آلوده یافت شده است. ادرار و مدفوع انسان آلوده احتمالاً می تواند منبع عفونت باشد، اما انتقال از این منبع ثابت نشده است.  
 انتقال فرد به فرد فقط از مادر به کودک اتفاق می افتد. زن بارداری که به عفونت توکسوپلاسموز مبتلا می شود می تواند ارگانیسم را از طریق جفت به جنین در حال رشد منتقل کند.
خطر ابتلای جنین و شدت بیماری بستگی به این دارد که مادر در چه مرحله ای از بارداری به عفونت مبتلا شود. اگر مادر در سه ماهه سوم حاملگی آلوده شود، نوزاد بیشتر در معرض خطر است، اما هر چه زودتر در بارداری عفونت رخ دهد،عواقب جدی‌تری برای نوزاد خواهد داشت. بسیاری از عفونت های اولیه به مرده زایی یا سقط جنین ختم می شود. نوزادانی که زنده می مانند ممکن است دچار مشکلاتی مانند تشنج، بزرگ شدن کبد و طحال، زردی پوست و چشم (یرقان) یا عفونت شدید چشم شوند. برخی از عوارض در بدو تولد دیده نمی شوند و ممکن است در سال های نوجوانی یا بعد از آن رخ دهند.

علامت ها و نشانه های توکسوپلاسموزیس

اکثر بیماران با سیستم ایمنی سالم هیچ علامت یا نشانه ای از بیماری ندارند، اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است باعث ایجاد بیماری های جدی شود. برخی از اثرات کوتاه مدت توکسوپلاسموز ممکن است شامل تب، درد عضلانی، گلودرد، سردرد، تورم غدد لنفاوی و خستگی باشد. این علائم را می توان با آنفولانزا اشتباه گرفت، مگر اینکه آزمایشاتی برای تایید عفونت توکسوپلاسما انجام شود. اثرات طولانی مدت یا مزمن عفونت زمانی ایجاد می شود که کیست ها به مغز و سلول های ماهیچه ای انتشار می یابند. کیست هایی که می‌توانند تا زمانی که فرد زنده است در بدن باقی بمانند، می‌توانند پاره شوند و باعث بیماری های شدید از جمله آسیب به مغز، چشم و سایر اندام‌ها شوند. شکل دیگری از این بیماری (توکسوپلاسموز چشمی) نیز می‌تواند روی چشم ها اثر گذاشته و منجر به از دست دادن نسبی بینایی یا کوری در یک یا هر دو چشم شود.  زمان دقیق ایجاد بیماری پس از تماس با منبع آلوده مشخص نیست و در موارد مختلف، متفاوت است.

توکسوپلاسموز یک خطر شغلی است

توکسوپلاسموز برای مشاغلی مثل مشاغل زیر یک خطر شغلی می باشد:
کارکنان مراقبت از حیوانات از جمله پرورش دهندگان، نگهبانان، متصدیان باغ وحش، دامپزشکان و ...
کارگران کشتارگاه، بازرسان گوشت، قصاب ها یا آشپزها
کارگران کشاورزی و باغبان ها
کارکنان آزمایشگاه ها
کارمندان کادر درمانی

راه های پیشگیری

زنان باردار باید از تمیز کردن ظرف‌های زباله و تماس با گربه‌هایی با سابقه تغذیه ناشناخته خودداری کنند. هنگام باغبانی یا تمیز کردن ظرف های زباله از دستکش استفاده کنید. قبل از خوردن یا آشامیدن دست های خود را با آب و صابون بشویید.
به گربه های خانگی فقط غذای خشک، کنسرو شده یا پخته شده بدهید. سعی کنید گربه های خانگی را در داخل خانه نگه دارید. جعبه های ماسه ای کودکان را بپوشانید تا گربه ها از آن به عنوان جعبه زباله استفاده نکنند. گوشت را کاملا پخته مصرف کنید.
میوه و سبزیجات را قبل از خوردن بشویید. تخم مرغ خام نخورید. شیر و سایر محصولات لبنی را غیر پاستوریزه ننوشید.

تشخیص توکسوپلاسموزیس

جهت بررسی نمونه های بالینی از نظر آلودگی به عفونت توکسوپلاسمایی، روش های گوناگونی مثل  روشهای سرولوژیکی، کشت و مولکولی مورد استفاده قرار می گیرند.
ردیابی ژنوم انگل به وسیله روش PCR روشی با حساسیت و ویژگی بالا می باشد. همچنین بررسی مایع آمنیوتیک با تکنیک PCR  روشی موثر جهت تشخیص عفونت در زنان باردار می باشد.

آزمایش آنتی بادی توکسوپلاسما

در این روش سطح آنتی بادی IgG به تنهایی نشان دهنده قرار گرفتن در معرض قبلی به توکسوپلاسما می باشد. آنتی بادی IgG به تنهایی برای تشخیص عفونت کافی نیست.
سطح آنتی بادی IgM در سرم نشان دهنده توکسوپلاسموز فعال است اما افزایش تیتر IgM در بیماران دچار نقص ایمنی مشاهده نمی شود. نتایج باید در رابطه با تظاهرات بالینی، تاریخچه بیمار و سایر یافته های آزمایشگاهی باشد.
شرکت مبنا ژن پارس مفتخر است تا با ارائه به روزترین و بهترین تجهیزات آزمایشگاهی روز دنیا  بتواند در خدمت آزمایشگاه های محترم  بوده و قدمی در مسیر تشخیص بیماری ها و ارتقاء سلامت مردم کشور عزیزمان ایران بردارد .